Ergonomi̇k Ri̇sk Faktörleri̇ni̇n Siniflandirilmasi: Bi̇r Li̇teratür Taramasi

Abstract

Ergonomik risk Fiziksel ergonomi Bilişsel ergonomi İş sağlığı ve güvenliği İş sağlığı ve güvenliğinde ergonomik riskler önemli bir yer tutmaktadır. Ergonomik riskler inşaat, maden, tarım, imalat, tekstil, sağlık, işletme ve hizmet sektörlerinde yoğun olarak görülmektedir. İşyerinde ergonomik riskler dikkate alındığında; çalışanların motivasyonu ile üretim, zaman, kalite ve verimlilik açısından işyerine katkı sağlayacaktır. Ayrıca iş sağlığı ve güvenliği sorunları ile meslek hastalıklarının sayısında da azalma görülecektir. Bu bağlamda, bu çalışmada ergonomik riskler ve sınıflandırılması konusunda bir literatür araştırması yapılmıştır. EBSCO veri tabanına göre 2004-2020 yılları arasında 59 tane ulusal ve uluslararası makale incelenmiştir. Tüm çalışmalar ergonomik riskler ve sektörlere göre sınıflandırılmıştır. Ergonomik riskler; fiziksel, bilişsel, örgütsel, çevresel, kişisel ve psikososyal faktörler olmak üzere altı ana sınıf ve 55 alt sınıfa ayrılmıştır. Ayrıca çalışmada sektörlere göre karşılaşılan risk faktörleri belirlenmiştir.

Yi̇yecek-İçecek İşletmeleri̇nde Koruyucu Ergoterapi̇ Yaklaşimlari

“…İşyerlerinde ergonominin temel amacı, çalışma ortamında uygun düzenlemeler yaparak çalışanın güvenliğini sağlamak; iyilik halini, iş motivasyonunu ve verimliliğini arttırmak ve böylece işleri bir düzen dahilinde gerçekleştirmektir (4,(13)(14)(15)(16). Yiyecek-içecek işletmelerinde ergonomiyi tehdit eden risk faktörleri aşağıdaki üç başlıkta ele alınmıştır: Kişisel risk faktörleri: Bireylerin farklılıklarından doğan değişkenlerdir.…”

“…Bunlar; hatalı duruş alışkanlıkları, tekrarlayıcı hareketler, aşırı kuvvet uygulama, malzemelerin yanlış kullanımı, sıkışma ve temas gerilmeleridir. Çalışanların uygunsuz postürde çalışmaları, ağır yükler kaldırmaları, masa başında boyun öne eğilmiş şekilde kalmaları omurga problemlerini arttırarak kas ağrılarının oluşmasına, ileri postür bozukluklarına, yorgunluğun artmasına, kronikleşmesine ve çalışanın iş verimliliğinin düşmesine sebep olabilmektedir (13)(14)(15)(16)(17). Bilişsel risk faktörleri; algılama, bellekte tutma, mantık yürütme ve motor cevap gibi zihinsel süreçler ile ilgilidir (14).…”

“…Çalışanlara kapasitelerinin üzerinde veya altında iş yüklenmesi kazalara ve yaralanmalara sebep olabilmektedir. İş stresi, iş memnuniyetsizliği ve sosyal destek, tazminat, ücret yetersizliği ise psikososyal risk faktörleri olarak yer almaktadır (13).…”

“…Çevresel risk faktörleri: Çalışma ortamındaki aydınlatma, sıcaklık, nem, gürültü, titreşim, kimyasallar, radyasyon ve renk ile ilgilidir (13,16). Örneğin, aydınlatması yetersiz ortamlarda kayma, düşme ve çarpmalar meydana gelebilir.…”

“…Örgütsel risk faktörleri: İşyerindeki iletişim, kaynak yönetimi, çalışma saatlerinin belirlenmesi, ekip çalışması, tele (uzaktan) -çalışma, kalite yönetimi, iş rotasyonu ve iş molalarındaki yetersizlikler bu gruba girer (13). Özellikle mesai saatlerinin belirsiz, düzensiz ve uzun olması, ekip içi görev dağılımının belirsizliği çalışanın işteki motivasyonunu, üretkenliğini ve sağlığını olumsuz yönde etkilemektedir (17).…”