Erken Demi̇r Çağ’da Pasi̇n Ovasi’nda Önemli̇ Bi̇r Di̇auehi̇ Ülkesi̇: Baltulhi̇

Abstract

Tarih boyunca birçok toplumun iskân ettiği ve bazı toplumların ise geçiş güzergâhında yer almış olan Pasin Ovası, birçok antik yazarın da eserlerine konu olmuştur. MÖ XIII. yüzyıldan itibaren bölgede çeşitli yerel beylikler hâkimiyet kurmuştur. Bunların en önemlilerinden biri de hakkında Asur ve Urartu yazıtlarından bilgi edinebildiğimiz Diauehi Krallığı’dır. Urartular, kuruluşunun ilk döneminden itibaren bölge ile ilgilenmeye başlayıp Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi’ne seferler yapmışlardır. Diauehi Bölgesi’ne, Urartu kralları Minua ve Argišti I’in seferler gerçekleştirdiğini yazıtlardan öğrenmekteyiz. Bu seferlerle ilgili bölgedeki yazıtlarda Diauehi’nin başkenti olarak gösterilen Şaşilu ve Kralı Utupurşi’den bahsedilmektedir. Yine yazıtlarda Diauehi Krallığı’na bağlı olan Şeşeti ülkesi, Zua, Haldiriulhi ve Baltulhi ülkelerinin adları zikredilmektedir.
 Yukarı Aras Havzası içerisinde yer alan Pasin Ovası’nda yaklaşık 25 yıldır gerçekleştirmiş olduğumuz arkeolojik yüzey araştırmaları esnasında tespit ederek 2018 yılında geniş çaplı inceleme fırsatı bulduğumuz Baldızı köyü sınırlarında bulunan Karakale (Baldızı) Kalesi, Demir Çağ mimari özellikleri taşımasıyla dikkat çekmektedir. Bu çalışmayla yazıtlarla da ismi geçen Diauehi’ye bağlı Baltulhi ülkesinin şimdiye kadar tespit edilememiş olan merkezi ve yeri bölge tarihine kazandırılmıştır. Bu çalışmayla söz konusu kalenin Erken Demir Çağ’da yeri, önemi ve işlevi yeni teknolojik yöntemler kullanılarak açığa çıkarılmaya çalışılmıştır.