Eski Çağ’da Kappadokia Barajları’nın Gelişimi: Melas Barajı’nın Lokalizasyonu Üzerine Bazı Notlar

Abstract

Günümüzde İç Anadolu Bölgesi'nin orta kesiminde yer alan Kappadokia'da irili ufaklı birçok nehir bulunmaktadır. Bu nehirler, bölgenin karasal ikliminin dezavantajlarını kısmen de olsa azaltarak bölgenin ekonomik açıdan avantajlı hale gelmesinde önemli bir rol oynamış olmalıdır. Nitekim bölgedeki nehirler üzerine inşa edilen barajlar, muhtemelen hem yöneticiler hem de halk için önemli kaynaklar oluşturmuştur. Kappadokia bölgesinde Hitit döneminde baraj yapımının varlığı arkeolojik kanıtlar sonucunda tespit edilebilmektedir. Ayrıca Strabon'un anlatımları doğrultusunda Kapadokya bölgesinde Helenistik dönemde iki barajın inşa edildiği bilinmektedir. Bölgede yaptığımız incelemeler sonucunda Melas/Karasu üzerindeki barajın Boğazköprü'nün hemen kuzeyindeki dar bir geçitte inşa edilmiş olabileceği düşünülmektedir. Bu sonuç Strabon'un anlattıkları ve ünlü gezgin Hamilton'un tasvirleri ile uyumludur. Ayrıca bölgenin topografyası, nehrin geçtiği vadinin yükseltisi ve nehrin Mazaka'ya olan uzaklığı ve dolayısıyla aktif kullanım olasılığı göz önüne alındığında söz konusu bölgenin lokalizasyon önerisi için en uygun alan olduğu anlaşılmaktadır. Bunun dışında Herpa üzerindeki barajın ise doğrudan içme suyu veya tarımsal üretim için inşa edilmiş olabileceği düşünülebilir. Öte yandan V. Ariarathes'in lüks ve gösterişe olan düşkünlüğünün Melas üzerindeki barajın yapımında büyük rol oynadığı anlaşılmaktadır. Bu çalışmada, Kapadokya bölgesinde inşa edilen barajların tarihsel gelişiminin antik kaynakların verdiği bilgiler modern kaynaklarla karşılaştırılarak ve arazi incelemesi yapılarak detaylı bir şekilde incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, Melas üzerindeki barajın lokalizasyonu, alan üzerinde yaptığımız çalışmadan elde edilen veriler ışığında, antik ve modern kaynaklarla birlikte açıklanmaya çalışılmıştır.