Evaluation of Oral and Dental Health Hospitals and Oral and Dental Health Centers Efficiencies by Data Envelopment Analysis

Abstract

Kaynakların kıtlığı ekonominin bir gerçeği olarak kaynak dağıtımı kararlarının verilmesi yanında aynı zamanda mevcut kaynakların etkin kullanımını da gerektirmektedir. Bu yönüyle Türkiye'de son yıllarda ağız ve diş sağlığı hizmeti sunan kurumların mevcut talebi karşılamada yetersiz olması, kaynakların bu kurumların niceliğini artırmaya yönelik olarak tahsis edilmesi ile sonuçlanmaktadır. Bu bağlamda uzun vadede yeni kaynak tahsisi ile sağlanacak faydanın yanı sıra, kısa vadede mevcut kaynakların ne ölçüde etkin kullanıldığı değerlendirilerek fayda sağlamakta mümkündür. Bu bakışla araştırmada Ankara, İstanbul ve İzmir illerinde faaliyet gösteren Sağlık Bakanlığı'na bağlı ağız ve diş sağlığı merkezleri (ADSM) ile ağız ve diş sağlığı hastanelerinin (ADSH) etkinlikleri değerlendirilmiştir. Belirtilen sağlık tesislerinin etkinlik değerlendirilmesinde parametrik olmayan bir yöntem olan Veri Zarflama Analizi (VZA) kullanılmıştır. Analizde girdi değişkeni olarak diş üniti sayısı, toplam diş hekimi sayısı ve diğer sağlık hizmetleri personeli sayısı; çıktı değişkeni olarak poliklinik (muayene) sayısı, diş çekimi sayısı, cerrahi müdahale sayısı, kanal (endodontik) ve dolgu (konservatif) tedavi sayısı ve toplam protez sayısı belirlenmiştir. Ölçeğe göre sabit getiri ve ölçeğe göre değişken getiri varsayımları altında yapılan analiz sonucunda 36 sağlık tesisinden 23'ünün (%63,9) teknik etkin, 13'ünün (%36,1) toplam etkin ve 14'ünün (38,9) ölçek etkin olduğu saptanmıştır. Analizde sağlık tesislerinin özellikle teknik etkinlik skoru ortalaması (0,937) oldukça yüksek bulunmakla birlikte, teknik etkin olmadığı saptanan sağlık tesislerinin etkin olabilmesi için referans grubu belirlenerek etkinlik hedefleri oluşturulmuştur.