Examination of Questions in Turkish Lesson Exam Papers in Terms of Higher-Order Thinking Skills

Abstract

ÖzBu araştırmada Türkçe dersi sınavlarında yer alan soruların üst düzey düşünme becerileri açısından sahip olduğu görünümün betimlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma doküman incelemesi yöntemiyle yürütülmüş, veri kaynağının belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Araştırmanın veri kaynağını 8. sınıf düzeyindeki sınav kâğıtları oluşturmuştur. Araştırmaya LGS başarıları temelinde belirlenen birinci düzey okullar dâhil edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel analiz gerçekleştirilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular, sınavlarda güncellenmiş Bloom taksonomisinin bilişsel alan basamaklarına göre üst düzey düşünme becerilerine yönelik sadece yaratma basamağında soru hazırlandığını, çözümleme ve değerlendirme basamaklarına yönelik sorulara ise yer verilmediğini ortaya çıkarmıştır. PISA okuma becerileri yeterlik düzeylerine göre ise üst düzey okuma becerileri olarak kabul edilen 5 ve 6. düzeyde hiçbir soruya yer verilmediği tespit edilmiştir. Ayrıca incelenen sınavlarda en çok parçada anlam ve dil bilgisi sorularına en az ise sözel mantık, tablo/grafik inceleme ve görsel yorumlama sorularına yer verildiği tespit edilmiştir. Bu durum yazılı sınavlar ile uluslararası ortak sınavlar arasında uyumsuzluk olduğunu göstermektedir. Elde edilen bu sonuçlar alanyazın kapsamında tartışılmış ve öneri niteliğinde çözümleme, değerlendirme ve yaratma basamaklarına yönelik üst düzey soru örnekleri yazılmıştır.

Okuma Becerileri Kitabının Metin ve Sorularının İncelenmesi

“…As another result of the research, it was revealed that literal comprehension questions were heavily included in the book according to the classification of the questions with Barrett's Taxonomy. These results are in line with the studies that reached conclusions about asking questions aiming to measure low cognitive levels in textbooks (Ateş et al, 2016;Çeçen & Kurnaz, 2015;Kanık Uysal, 2022;Kocaarslan & Yamaç, 2018;Sarar Kuzu, 2013). In order to improve the comprehension skills of students and teachers, questions measuring high-level cognitive processes should be heavily included in the books they use.…”

“…Araştırmanın bir diğer sonucunda soruların Barrett Taksonomisiyle sınıflanmasına göre basit anlama sorularının kitapta yoğun olarak yer aldığı ortaya çıkmıştır. Bu sonuçlar ders kitaplarında düşük bilişsel düzeyleri ölçmeye hedefleyen sorular sorulduğuna yönelik sonuçlara ulaşan araştırmalarla (Ateş vd., 2016;Çeçen ve Kurnaz, 2015;Kanık Uysal, 2022;Kocaarslan ve Yamaç, 2018;Sallabaş ve Yılmaz, 2020;Sarar Kuzu, 2013) benzerlik taşımaktadır. Öğrenci ve öğretmenlerin anlama becerilerini geliştirmek için kullandıkları kitaplarda üst düzey bilişsel süreçleri ölçen soruların yoğun olarak yer alması gerekmektedir.…”

Two Taxonomies That Can Be Used in Generating Questions in Turkish Lessons: Comparative Review of Bloom and Barrett Taxonomy

“…Öte yandan anlama becerilerine dair soruların sınıflandırılması odağında yapılmış yerel ölçekli araştırmalar incelendiğinde karşılaşılan tablo çok iç açıcı görünmemektedir. Ulusal alan yazında yapılan araştırmalar sınav sorularının bilişsel düzeyine odaklananlar, sınıf içi soruların bilişsel düzeyine odaklananlar ve Türkçe ders kitaplarındaki soruların bilişsel düzeyine odaklananlar olmak üzere üç başlıkta ele alınabilir: a. Sınav sorularının bilişsel düzeyine odaklanan araştırmalar (Bekaroğlu, 2007;Çintaş Yıldız, 2015;Göçer, 2016;Kanık Uysal, 2022;Karatay ve Dilekçi, 2019;Kavruk ve Çeçen, 2013;Özen 2020) Bu grupta ele alınan araştırmalar Türkçe öğretmenleri ve Türkçe öğretmeni adaylarının hazırladıkları sınav soruları üzerinden yürütülmüştür. Hazırlanan sınav sorularını bilişsel düzeyleri bakımından inceleyen bu araştırmaların tamamının ulaştıkları ortak sonuç soruların üst düzey bilişsel becerileri ölçmekten uzak olduğudur.…”

Bi̇reyleri̇n Okuma Terci̇hleri̇ Ve Okuma Araştirmalarinda Eği̇li̇mler

“…Okumayla ilgili bilimsel çalışmalar geçmişten günümüze değişmekte ve ülkeler arası farklılık göstermektedir. Bu çalışmalar içerisinde genelde yüksek lisans ve doktora tezleri, raporlar ile makaleler yer almaktadır (Arıcı, 2005;Karatay, 2007;Baştuğ & Keskin, 2012;Baş & Kardaş, 2014;Drukan, 2014;Çarkıt, 2019;Dökmen, 2019;Erden & Çelik, 2019;Eldeleklioğlu Onuk & Avcı, 2021;Kanık Uysal, 2022;Uyar Aydın & Balkan, 2022). Okumayla ilgili çalışma oranlarında artış görülen tarihler, konu alanları, tez türleri, hazırlandıkları üniversiteler, çalışma grupları ve seçilen araştırma yöntemleri bakımından dünya çapında çeşitlilik mevcutken Türkiye'de bazı hususlarda (çalışılan konu, tez türü, tercih edilen yöntem, çalışmanın gerçekleştirildiği kurum, çalışma grubunu seçimi vb.)…”