ÖZRejeneratif tedaviler progenitör/kök hücreler, doku iskeleleri ve büyüme faktörleri olmak üzere üç bileşene dayalıdır. Büyüme faktörleri sinyal molekülleri olarak davranan polipeptidlerdir ve farklılaşma, çoğalma ve migrasyonu içeren hücresel olayları modüle ederler. Hücresel aktivitelerin düzenlenmesi sırasında, büyüme faktörleri kendilerine özgü hücre yüzey reseptörlerine bağlanırlar ve hücre içi sinyal yolakları ve transkripsiyon faktörlerini kullanırlar. Transforme edici büyüme faktörü, vasküler endotelyal büyüme faktörü, platelet kaynaklı büyüme faktörü, fibroblast büyüme faktörü ve insülin benzeri büyüme faktörü pulpa-dentin kompleksinin tamir ve rejenerasyonunda etkilerinin gösterildiği rejeneratif endodontik çalışmalara konu olan büyüme faktörleridir. Bu derlemenin amacı, hücre içi fonksiyonlarda büyüme faktörlerinin önemini tartışmaktır. Anahtar Kelimeler: Büyüme faktörleri, rejeneratif endodonti, pulpa-dentin kompleksi GİRİŞ Doku mühendisliğinin zaman içinde gelişm-esiyle rejeneratif tıp olarak isimlendirilen bilimsel bir disiplin ortaya çıkmıştır. Doku mühendisliği; dokuların yapılarının veya kanser, hastalık ve travma sonucu hasar görmüş ya da bozulmuş fizyolojilerinin fonksiyonel restorasyonu ile ilgilenen bilim dalıdır 1 . Doku mühendisliği ve rejeneratif tıp alanında kaydedilen gelişmeler rejeneratif diş hekimliği uygulamalarına da ışık tutmuştur.Diş hekimliğinde rejeneratif prosedürlerin uygulandığı alanlardan biri de endodontidir. Rejene-
ABSTRACTRegenerative therapies are based on three components which are progenitor/stem cells, scaffolds and growth factors. Growth factors are polypeptides that act as signal molecules and modulate celullar actions including differentiation, proliferation and migration. During the regulation of cellular activities, they bind specific cell-surface receptors and use intracellular signalling pathways and transcription factors. Transforming Growth Factor, Vascular Endothelial Growth Factor, Platelet Derived Growth Factor, Fibroblast Growth Factor and Insulin-like Growth Factor are growth factors mostly subjected to regenerative endodontic studies in which their effects are displayed on pulp-dentine complex repair and regeneration. The aim of this review is to discuss the importance of growth factors in intracellular functions. Keywords: Growth factors, regenerative endodontics, pulp-dentine complex ratif endodonti; doku mühendisliğindeki gelişen uygulamaları araştıran yeni ve heyecan verici bir kavramdır.2 Rejeneratif endodontinin primer amacı, biyolojik olarak etkisiz olan materyaller ile kök kanal dolgusunun aksine, pulpa-dentin kompleksinin fonksiyonlarını ve canlılığını restore etmektir.
3
PULPA VE PERİAPİKAL DOKULARIN REJENERASYONUPulpa; merkezinde hücreden zengin bölgede çoğunlukla interstisyel fibroblastları, periferinde dentin yüzeyinde odontoblastları içeren özelleşmiş gevşek bağ dokusudur.