Figura autorytetu w czasach ponowoczesnych. Twórczość Olgi Tokarczuk wobec zwrotu etycznego

Abstract

Artykuł przedstawia analizę pojęcia autorytetu w kontekście twórczości Olgi Tokarczuk oraz zwrotu etycznego. Rozważania obejmują zmiany w postrzeganiu figury autorytetu, które mają związek z postmodernistycznymi teoriami kwestionującymi tradycyjne i dotąd ustabilizowane kategorie oraz idee. Powiązanie autorytetu z figurą autora oraz etycznym wymiarem lektury pozwala przyjrzeć się jego roli we współczesnej literaturze. W utworach Olgi Tokarczuk, pisarki społecznie zaangażowanej, autorytet przejawia się np. w koncepcji czwartoosobowego narratora. Nacisk zostaje położony na związek tej figury z takimi terminami jak „odpowiedzialność”, „empatia” czy „czułość”. Stanowią one bowiem fundament etycznej refleksji. Z analizy utworów noblistki wyłania się typ autorytetu określany mianem alternatywnego bądź symbolicznego, który nie pełni funkcji nośnika wartości i postaw uznawanych za moralne, lecz dąży do przedstawiania rozmaitych, alternatywnych wizji świata, a w konsekwencji również do poszerzania wrażliwości czytelnika wobec Innego.