Fíkniefni, íslenskt samfélag og nýir kostir í stefnumótun

Abstract

Fíkniefni, íslenskt samfélag og nýir kostir í stefnumótun Helgi Gunnlaugsson, prófessor við Félags-og mannvísindadeild Háskóla Íslands ÚtdrátturFíkniefnavandinn er af mörgum álitinn einn helsti vandi sem vestraen ríki glíma við í dag. Viðhorfsmaelingar á Íslandi sýna að flestir telja neyslu fíkniefna alvarlegasta vandamál afbrota en samneyslu áfengis og fíkniefna mikilvaegustu ástaeðu þess að sumir leiðast út í afbrot. Neysla algengasta fíkniefnisins, kannabis, hefur reglulega verið maeld meðal grunnskólabarna hér á landi en neysla fullorðinna hefur minna verið könnuð. Lítið er því vitað um hvernig neysla sem hefst í grunnskóla þróast þegar kemur fram á fullorðinsár, hvort hún aukist, standi í stað eða minnki. Ekki er heldur mikið vitað um félagsleg einkenni þeirra sem misnota hörð fíkniefni á Íslandi. Í greininni er útbreiðsla kannabis skoðuð eins og hún er meðal fullorðinna á Íslandi. Hversu margir hafa prófað efnið á lífsleiðinni, hversu margir hafa neytt þess oftar en tíu sinnum og hversu margir á síðustu sex mánuðum fyrir maelinguna? Staða sprautufíkla er sérstaklega greind og hvaða félagslegu áhaettuþaettir koma þar við sögu. Mat almennings á alvarleika brota er kannað og ástaeður þess að fólk leiðist út í afbrot eru einnig kannaðar. Helstu niðurstöður eru þaer að heildarfjöldi þeirra sem einhvern tíma hefur prófað kannabis hefur aukist á síðustu árum en fjöldi þeirra sem nota efnið reglulega er óverulegur. Sprautufíklar standa margir hverjir höllum faeti í samfélaginu og eiga við margvíslegan vanda að stríða. Brýnt er að stefnumótun í fíkniefnamálum taki mið af ólíkum hliðum neyslunnar í samfélaginu um leið og úrraeði fyrir langt leidda fíkla verði efld í félags-og heilbrigðiskerfinu.