StreszczenieInformacje, które można uzyskać na temat jakości i częstości stosowanych przez pracowników nielegalnych substancji psychoaktywnych lub leków używanych niezgodnie z ich przeznaczeniem, są najczęściej nieaktualne już w chwili ich opublikowania. Wynika to z intensywnego wprowadzania na czarny rynek nowych, syntetycznych narkotyków, zmiany trendów w rekreacyjnym stosowaniu leków oraz braku łatwo dostępnych i pewnych testów służących do ich szybkiej identyfikacji. Strategia wykrywania stosowania narkotyków i pozamedycznego stosowania psychoaktywnych leków w miejscu pracy powinna uwzględniać wszystkie możliwe źródła informacji. Do klasycznych źródeł informacji opisujących stosowanie substancji psychoaktywnych w miejscu pracy należą: dane statystyczne (ogólne informacje na temat trendów i wielkości zjawiska narkomanii i lekomanii gromadzone m.in. przez Komendę Główną Policji, Krajowe Biuro Do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii oraz jednostki ratownictwa medycznego), badania ankietowe, testy psychomotoryczne oraz analizy jakościowe i ilościowe materiału biologicznego. Do nowych i obiecujących metod stosowanych w ostatnich latach na świecie należy analiza chemiczno-toksykologiczna wód powierzchniowych i ścieków. Zwiększenie zainteresowania wielu instytucji państwowych i naukowców badaniem ścieków komunalnych może w istotny sposób uzupełniać wiedzę o zjawisku narkomanii i lekomanii uzyskiwaną klasycznymi metodami. Wydaje się, że takie badanie może mieć istotne znaczenie w bieżącym monitorowaniu używania substancji psychoaktywnych i/lub leków przez wybrane subpopulacje ludzi (np. studentów, wojskowych, strażaków, policjantów itd.). Med. Pr. 2015;66(6):837-847 Słowa kluczowe: substancje psychoaktywne, używanie narkotyków, badanie w miejscu pracy, analiza ścieków, nadużywanie leków, analiza materiału biologicznego
AbstractThe available information on the quality and frequency of illegal psychoactive substances used or medicines misused by workers, are often out of date at the time of its publication. This is due to the dynamic introduction of new synthetic drugs on the black market, changes in trends in the recreational use of medicines and the lack of readily available and reliable tests for fast identification. Strategy for detection of narcotic and non-medical psychoactive drugs use at workplace should embrace all possible sources of information. Classical sources of information on the use of psychoactive substances at the workplace include: statistical data (general information on trends and magnitude of drug and medicine addiction collected by the Polish National Police, the National Bureau for Drug Prevention and emergency medical services), surveys, psychomotor tests and qualitative and quantitative analyses of biological material. Of the new and promising methods, used throughout the world in recent years, chemical-toxicological analysis of surface water and wastewater deserve special mention. An increasing interest in the study of urban waste water can significantly complement the source of knowledge a...