Fi̇yat Hareketli̇li̇kleri̇ Bağlaminda Memlûk Devleti̇’nde Ekonomi̇k Buhran (1511-1517)

Abstract

Memlûk Devleti’nin genel olarak gelir kaynağı tarım ve ticarettir. Bu iki olguya etki eden olumlu veya olumsuz her türlü unsur, Memlûk ekonomisini etkilemiştir. 1511-1517 tarihleri arasında Memlûklerin tarım ve ticaretinin en yoğun zarar gördüğü dönemler olmuştur. Portekizlilerin dünya ticaret güzergâhlarının değişmesinde üstlendikleri rol, Memlûk ticaretini sekteye uğratırken; ülkede bir türlü sonu gelmeyen salgın hastalıklar ise tarımsal faaliyetleri sekteye uğratarak ülke ekonomisine ağır darbeler vurmuştur. Bu olumsuz durumlar, doğal olarak ülke içinde bir türlü önü alınamayan fiyat hareketliliklerine neden olmuştur. Yöneticilerin piyasayı normalleştirmek amacıyla yaptıkları müdahaleler, piyasada ters tepki yaratarak fiyat hareketliliklerini daha da artırmıştır. Bu çalışmada, Osmanlıların Memlûk ülkesini ele geçirmeden hemen önce Memlûk Devleti’nin içinde bulunduğu ekonomik buhranı, ülkede meydana gelen fiyat hareketlilikleri üzerinden açıklanmaya çalışılmıştır. Bu yönüyle genellikle siyasi boyutu öne çıkan bu dönemin iktisadi yönüne de vurgu yapılmıştır. 1511-1517 yıllarında meydana gelen olaylar kronolojik olarak anlatılırken, çalışmanın sonunda bazı ürünlerin fiyat hareketliliklerini gösteren grafikler okuyucunun istifadesine sunulmuştur.