Aria Džona Kejdža sagledana kroz prizmu kontekstualne uslovljenosti Apstrakt: U ovom radu baviću se analizom tri sloja konteksta u kom je nastala Aria Džona Kejdža za solo glas i koju je na 'velikoj sceni' muzičke neoavangarde u Darmštatu izvela Keti Berberijan. U pitanju su: (1) društveno-politički kontekst Nemačke nakon Drugog svetskog rata, koja tada započinje proces denacifikacije, (2) umetnički kontekst neoavangardnog muzičkog miljea koji se u tom periodu formirao u Darmštatu i (3) kontekst novog razdoblja u istoriji vokalne umetnosti. Zastupaću tezu da je, u okviru ubrzane denacifikacije i liberalizacije nemačkog društva, te uspostavljanja hladnoratovskog odnosa između Istoka i Zapada, došlo do susretanja američke eksperimentalne i evropske avangardne muzičke prakse. Delo Aria predstavlja primer zajedničkog rada američkih i evropskih umetnika, koji se ispostavio kao značajan korak u istoriji razvoja proširenih vokalnih tehnika u muzičkom izvođaštvu i komponovanju. Ključne reči: muzička neoavangarda, kontekst, vokalna umetnost, Džon Kejdž, Keti Berberijan
UvodKompozicija Aria Džona Kejdža (John Cage), napisana za glas i posvećena pevačici, kompozitorki i umetnici Keti Berberijan (Cathy Berberian), nastala je 1958. godine u Milanu. Premijerno je izvedena početkom naredne godine u Rimu, a u septembru iste godine koncertno je predstavljena i u okviru darmštatskih kurseva za Novu muziku.Može se reći da je, na izvestan način, to delo uzburkalo polje vokalnog stvaralaštva. Navešću samo neke od karakteristika o kojima će kasnije biti reči. Naime, kompozicija je zapisana grafičkom notacijom, kojom visina i trajanje tonova nisu tačno određeni, već su "predloženi" od strane kompozitora. Kejdž je predvideo deset različitih stilova pevanja (npr. džez pevanje, lirska koloratura, pevanje u stilu "Marlen Ditrih", folk stil, orijentalno i nazalno pevanje, itd), koji su predstavljeni različitim bojama u partituri. Takođe, od izvođača se očekuje da koristi i "nemuzičke zvuke" po izboru