Gebelerin Bilgi Kaynağı Olarak İnternet ve Sosyal Medya Kullanım Durumları

Abstract

Amaç: Araştırmanın amacı, gebelerin bilgi kaynağı olarak internet ve sosyal medya kullanım durumlarını incelemektir. Yöntem: Araştırma kesitsel olarak Ocak-Ağustos 2019 tarihleri arasında, Aydın Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Hastanesinde yapılmıştır. Araştırmaya bu hastaneye izlem ve bakım hizmet almak üzere gelen ve gelişigüzel örneklem yöntemi ile belirlenen 296 kadın alınmıştır. Veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen anket formu ile toplanmış, tanımlayıcı istatistikler ve ki-kare testi ile analiz edilmiştir. Bulgular: Gebelerin yaş ortalamasının 27,01±4,88 (aralık: 16-38) olduğu, %51,4'ünün ortaokul ve %23,0'ının lise mezunu olduğu ve %26,4'ünün gelir getiren bir işte çalıştığı belirlenmiştir. Gebelerin %32,1'inin birinci ve %54,7'sinin 2-3 gebeliğe sahip oldukları, %23,6'sının gebe bilgilendirme sınıfına katıldıkları ve %22,0'ının gebelik sırasında sorun yaşadıkları saptanmıştır. Gebelerin %75'i bilgi ihtiyacı hissettiklerini, bilgi edinmek için %70,6'sı interneti ve %55,1'i sosyal medyayı kullandıklarını bildirmişlerdir. Bu yollarla bilgi edinen gebelerin %53,7'si bu bilgilere çokta güvenmediklerini ve %65,4'ü de bu bilgileri teyit etmek için ebeleri ile görüşme yaptıklarını bildirmişlerdir. Bilgi kaynağı olarak internet kullanım oranlarının istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde 16-19 ve 20-29 yaş grubu gebelerde (%88,2 ve %76,8) 30-38 yaş grubuna (%53,9; X 2 =18,028; p=0,000), işsiz ve memurlarda (%90,9 ve %73,1) ev hanımlarına (%65,9; X 2 =8,720; p=0,013), lise ve üniversite mezunlarında (%91,2 ve %86,1) daha az eğitimi olanlara (%59,5; X 2 =20,699; p=0,000), çekirdek ailede yaşayanlarda (%77,9) geniş ailede yaşayanlara(%44,6; X2=27,115; p=0,000), birinci gebeliği olanlarda (%85,3) 2-3 (%67,3) ve 4-6 (%48,7) gebeliği olanlara (X 2 =19,699; p=0,000) göre daha fazla olduğu saptanmıştır. Yine bilgi almak için istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde, 16-19 ve 20-29 yaş grubu gebelerin (%82,4 ve %60,0) 30-38 yaş grubuna (%39,3; X2=15,897; p=0,000), lise ve üniversite mezunlarının (%69,1 ve %81,4) daha az eğitimi olanlara (%43,8; X 2 =30,862; p=0,000), çekirdek ailede yaşayanların (%60,2) geniş ailede yaşayanlara (%36,9; X 2 =11,082; p=0,001), birinci gebeliği olanların (%74,7) 2-3 (%48,8) ve 4-6 (%33,3) gebeliği olanlara (X 2 =24,900; p=0,000) göre daha fazla sosyal medyayı kullandıkları belirlenmiştir. Sonuç: Bu çalışmada, başta daha genç, eğitimli, ev hanımı olmayan, çekirdek ailede yaşayan ve ilk gebeliği olan gebeler olmak üzere, bilgi kaynağı olarak internet ve sosyal medyayı yaygın bir şekilde kullandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Bu bilgi kaynakları gebe ve ailelerinin anında aradıkları bilgiye ulaşmalarını sağlaması bakımından önemlidir. Gebelerin doğru bilgiye kolay erişimlerinin sağlanması için bu ortamlarda paylaşılan bilgilerin doğruluğunun denetlenmesi ile anne-bebek sağlığının gelişimine katkı sağlanabilir.

Gebelerde İnternet Kullanımının Kendisi ve Bebeğinin Sağlığı Hakkındaki Düşünceleriyle İlişkisi

“…Araştırmacılar tarafından literatür doğrultusunda (8,11,13) hazırlamış olan bu form; gebelerin sosyodemografik (yaş, eğitim düzeyi, cinsiyet, medeni durum, meslek vb.) ve obstetrik özellikleri ile ilgili (gebelik haftası, gebelik sayısı, doğum şekli vb.)…”

“…Gebeler istedikleri zaman sınırsız sağlık bilgisine kolayca ulaşabilmek, anonim olarak soru sorabilmek, sağlık profesyonellerinden elde edilen bilgilere ek bilgi edinmek için interneti kullanmaktadır. Ayrıca, belirsiz olan bir durumu netleştirmek, sosyal destek, spesifik semptomlar konusunda bilgi almak ve gebeliklerini etkileyen kararlar üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmak için sıklıkla internete başvurmaktadırlar (10)(11)(12). Gebeler internetten özellikle; gebelik haftasına göre meydana gelen değişiklikler, gebelikte yapılan testler, beslenme, bebek bakımı ve sağlığı vb.…”

Investigation of E-Health Literacy and Healthy Lifestyle Behaviors of Pregnant Women

“…Gebelikle ilgili bilgilere çevrimiçi olarak ulaşabilmek; kadınlara istedikleri zaman ihtiyaç duydukları bilgileri edinme ve soru sorma fırsatı yaratmaktadır (13,14). Literatürde kadınların gebelikleri boyunca interneti ve sosyal medyayı iletişim, bilgi arama ve sağlık yönetiminde çoğunlukla ve gittikçe daha fazla kullandıkları belirtilmektedir (13,(15)(16)(17). Yapılan bir sistematik derlemede, kadınların sağlık okuryazarlık düzeylerinin düşük ya da sınırlı olduğu ve sağlık okuryazarlığın yeterli doğum öncesi bakım alma, zararlı alışkanlıkları bırakma, folik asit kullanımı, düzenli sağlık kontrollerini yaptırma ve fiziksel aktivite düzeylerini olumlu etkilediği bildirilmiştir (18).…”

“…: Minimum-Maksimum; X ± SS: Ortalama ± standart sapma Tablo 4.TartışmaGünümüzde gebelik sürecinde yaygın olarak başvurulan, kolay, hızlı, detaylı ve eğlenceli şekilde sağlık bilgisi sunan elektronik kaynaklar, gebelerin bilgi ve becerileri doğrultusunda sağlık uygulamalarını etkileyebilmektedir. Gebelerin sağlığı koruyucu ve geliştirici davranışları güvenilir kaynaklardan edinmeleri ve sağlık okuryazarlıkları, hem gebenin hem de fetüsün sağlığı açısından önemlidir(16,34).Çalışmada gebelerin "E-Sağlık OkuryazarlıkTablo 5. Gebelerin "E-Sağlık Okuryazarlık Ölçeği", "Gebelikte Sağlıklı Yaşam Davranışları Ölçeği ve alt boyutları"na ilişkin puanlar arasındaki korelasyon değerleri (n=267)…”