Geçişkenlikte Kırılganlık mı Yoksa Belirsizlik mi Daha Baskındır? Türkiye ve Brezilya Borsaları Üzerine İncelemeler

Abstract

Küresel dünyada gelişmiş ve büyük ekonomilerde meydana gelen ekonomik değişimlerin tüm dünyayı etkilediği bilinen bir gerçektir. Bunun yanı sıra benzer özellik gösteren gelişmekte olan ülkelerin de birbirleri üzerinde etkileri olduğu yadsınamamaktadır. Dünya genelinde belirsizlik algısı, ülke bazında meydana gelen ekonomik ve politik riskler, sanayi üretimindeki artışlar ve faiz kararları ülke borsalarını yüksek düzeyde etkilemektedir. Söz konusu etkiler borsaların değerlerinde önemli değişimlere yol açarak büyük kayıp ve kazançları meydana getirmektedir. Bu çalışmada 1997:1-2020:12 dönemi aylık küresel ekonomik belirsizlik endeksi, ülke bazlı jeopoltik risk endeksi, nominal faiz oranları, sanayi üretim endeksi ve borsa endeksleri kullanılarak gelişmekte olan Türkiye ve Brezilya ekonomilerinde karşılıklı geçiş etkisi SVAR analizi yardımıyla incelenmiştir. SVAR analizi ile etki tepki ve varyans ayrıştırması sonuçlarında küresel ve ülkeye özgü risk unsurlarının borsalar üzerinde etki doğurmadığı ve etkileşimin boralar arasında daha güçlü olduğu belirlenmiştir. Özetle elde edilen bulgularda Brezilya ve Türkiye borsalarında geçişkenliğin yüksek olduğunu ve benzer yapıdaki bir ülke borsadaki dalgalanmanın diğer borsa üzerinde de güçlü etkiler oluşturduğunu göstermektedir.