Gereformeerde mistiek en die neerslag daarvan in piëtistiese ego-tekste van manlike gelowiges in die Suid-Afrikaanse pionierslewe

Abstract

Gereformeerde mistiek en die neerslag daarvan in piëtistiese ego-tekste van manlike gelowiges in die Suid-Afrikaanse pioniersleweReformed mysticism and the culmination thereof in pietistic ego-texts of male believers in the South African pioneer life on the frontier. The manifestation of Reformed mysticism in the pioneering communities of the South African interior was not limited to women-believers only. Although less frequent, Reformed mysticism contained in the pietistic ego-texts of male-believers also surfaced in early pioneering communities of South Africa. This essay considers the mystical ego-text of Francois Retief (1773-1838), the brother of Piet Retief who was massacred with other Voortrekkers by the Zulu king Dingaan in February 1838. Francois Retief's ego-text reflects typical elements of Jesus-centred bridal mysticism. Although it does not contain the radical features of bridal mysticism prevalent among women-believers on the frontier, it reflects intense levels of spiritual consciousness associated with the energetic levels of faith among Reformed believers under dire circumstances on the frontier. © 2012. The Authors. Licensee: AOSIS OpenJournals. This work is licensed under the Creative Commons Attribution License. Inleiding Fred van Lieburg se Levens van vromen: Gereformeerd piëtisme in de achtiende eeuw (1991) maak 'n belangrike bydrae tot die verstaan en waardering van die inslag van die gereformeerde piëtisme in agtiende-eeuse Nederland. Van Lieburg toon aan dat die gereformeerde piëtisme in die 17de en 18de eeu sterk in Nederlandse gereformeerde kringe teenwoordig was. Mahrholtz (1919) beskryf die opkoms van die piëtisme en die kultuur van outobiografiese ego-tekste in dié kringe as manifestasies van die Christelike mistiek: Was war nun der Pietismus? Wenn man es sehr weit fassen will, nichts anderes, als eine energische Reaktion gegen die Mechanisierung und Intellektualisierung der protestantischen Kirche und ein Zurückgreifen auf die seit Ekkeharts Tagen niemals ganz abgerissene Tradition der deutschen Mystik. (bl. 143)Teen die agtergrond van die inslag van die gereformeerde mistiek in die Nadere Reformasie van die 17de en 18de eeu, is veral twee aspekte van Van Lieburg se werk met die oog op die bepaling van die omvang en diepte van die mistieke piëtisme in die pioniersgemeenskappe van die Nederlandse moederland en die Suid-Afrikaanse binneland van besondere belang: eerstens die bestaan van wat in 'n Nederlandse konteks die 'volkspiëtisme', binne die Christelik-mistieke tradisie, genoem kan word 1 ; tweedens die vraag tot welke mate mistieke ego-tekste met piëtistiese inslag as verteenwoordigend van 'n bepaalde 'godsdienskultuur' onder sowel mans as vroue op die voorposte van die Suid-Afrikaanse binneland beskryf sou kon word.In verskeie Suid-Afrikaanse publikasies het aspekte wat met hierdie vrae verband hou ter sprake gekom. In sy artikel 'Vroeë Geskrifte deur Suid-Afrikaanse Vroue, 1749-1865' het Karel Schoeman (1995) byvoorbeeld aangetoon dat die outobiografieë, dagboeke, sterfbed-rel...