‘Görsel Sosyoloji’ Üzerinden Mevsimlik Tarım İşçiliğini Anlamak: Eskişehir Alpu Örneği

Abstract

Mevsimlik tarım işçiliği 'geçici' bir iş olarak görülmesine rağmen güvencesiz, örgütsüz ve ağır çalışma koşullarıyla kalıcı bir iş olarak tarımsal üretimde varlığını sürdürmektedir. Tarımda istihdam edilen toplam işgücünün ne kadarının mevsimlik işçi olduğu bilinmemekle birlikte tarımsal işgücünün yaklaşık yarısının mevsimlik tarım işçisi olduğu tahmin edilmektedir. Son yıllarda tarımda mevsimlik işçilik üzerine yapılan araştırmaların sayısı artmıştır. Bu çalışmalar tarım işçilerinin hukuki, ekonomik koşullarını, toplumsal konumlarını, çalışma ilişkilerini ve günlük yaşam pratiklerini; sosyal bilimlerin nicel ve nitel araştırma yöntemleri kapsamında istatistiksel bilgi, anket, mülakat, katılımcı gözlem gibi veri toplama teknikleriyle elde edilen veriler temelinde incelemişlerdir. Sosyal bilimlerde araştırma yapılır, veriler toplanır ve analiz edilir. Bu verileri 'anlarız', 'söyleriz', 'iletiriz' ancak öyle toplumsal gerçeklikler vardır ki deneyimlenir, sayısal, istatistiksel verilerin, imgelerin ötesinde yaşanır, hissedilir yani 'görünür'. Bu kapsamda çalışmanın temel amacı mevsimlik tarım işçiliğini 'görsel sosyoloji' üzerinden anlamaya çalışmaktır. Diğer bir ifadeyle, mevsimlik tarım işçiliğinin yapısal dinamiklerini/unsurlarını ve mevsimlik tarım işçisi hanelerin yaşam mekânlarını; mülksüzleme, işçileşme ve yoksullaşma açısından görsel sosyoloji üzerinden eleştirel bir şekilde incelemektir. Bu inceleme mevsimlik tarım işçiliği yapan hanelerin yaşam deneyimlerini ortaya koyan fotoğraf, belgesel ve video görsellerine dayanmaktadır.

Evaluation of Teachers' Views on the Education of Seasonal Agricultural Worker Mothers and Their Children

“…Her yıl mart-kasım ayları arasında eğitimlerine ara veren bu çocuklar hem ilkokula geç başlarlar hem de eğitimleri sürekli kesintiye uğrar. Çalıştıkları yerde de genellikle hukukken okula başlama zorunlukları olmasına karşın eğitimlerine devam edemezler (Güneş, 2017;Kaya ve Özgülnar, 2015). Demirli Yıldız 2016 yılında yaptığı çalışmada, mevsimlik tarım işçisi çocukların anadili ve okulu arasındaki ilişkiyi incelemiş ve anadil farklılıklarının da eğitim performansını etkilediğini belirtmiştir.…”

“…Mevsimlik tarım işçisi kadınlar ise hem tarım işlerinde hem annelikte hem de günlük ev işleriyle ataerkil bir sistemin içinde birden fazla rol üstlenmektedir (Kaya ve Özgülnar, 2015). Güneş (2017), mevsimlik tarım işçiliğini kadın emeği üzerinden kendini var eden sitem olarak tanımlar. Yapılan bir araştırmada kadının tarımdaki konumu "çok yönlü eşitsizlik, ezilmişlik, getirisiz emek, dışlanmış güç kaynağı, mülkiyet hakkından yoksun, ataerkil düzende yaşamaya mahkûm" olarak belirtilmiştir.…”