Havayi Ki̇rletme Hakkinin Mülki̇yeti̇ Ve Satin Alimi: İslam Hukuku’nda Çevreni̇n Korunmasi Perspekti̇fi̇nden Kyoto Protokolü

Abstract

19 ve 20 yüzyılın dünyasında birçok düşünce akımı ortaya çıkmıştır. Bu akımlardan biri sosyalizmdir. Sosyalizm, İslâm dünyasında dergi gibi yayın organları vasıtası ile tanınmıştır. Daha sonraları Müslümanların yaşadığı coğrafyada sosyalizm kavramına karşılık olarak “iştirâkiyye” kelimesi kullanılmaya başlanmıştır. Bu coğrafyada “İştirâkiyyetü’l-İslâm” kavramı İslâm Sosyalizmi olarak karşılık bulmuştur. Sosyalizm akımı ile alakalı olan önemli bir kavram mülkiyettir. Mülkiyet, sahibine eşya üzerinde en kapsamlı yetkileri sağlayan haktır. Klasik fıkıh kitaplarında mülkiyet ile alakalı birçok mesele bulunmaktadır. Geçtiğimiz yüzyılın değişen dünyasında mülkiyet kavramına bakış açısı da değişmiştir. Sosyalizm akımı bu dönemde mülkiyete bakış açısını etkileyen faktörlerden biridir. 20 yüzyılda Suriye bölgesinde yaşamış ve aynı zamanda bir dönem Şam Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde öğretim görevlisi olan Mustafa es-Sibai, Batı’da ortaya çıkan sosyalizm kavramından faydalanarak Batılı yaklaşımdan farklı şekilde İslam sosyalizmi teorisini oluşturmuş ve bu konuda “İştirâkiyyetü’l- İslâm” adında bir eser kaleme almıştır. Adı geçen eserde İslam sosyalizminin temellerinin İslam’da zaten var olduğunu belirten Mustafa es-Sibai kitabında eşitlik, adalet, işçi hakları ve mülkiyet gibi konular üzerinde değerlendirmelerde bulunmuştur. İslam sosyalizmi teorisini oluşturma iddiası ve mülkiyet kavramına yaklaşımı Mustafa es-Sibai’yi ayırıcı kılan unsurlardandır. Bu çalışmada önce sosyalizm ve İslam sosyalizminin gelişim süreci hakkında bilgiler verilecektir. Daha sonra da klasik fıkıh kitaplarında mülkiyet kavramının konumu ve tasnifine yer verilecek ve Mustafa es-Sibai’nin bu kavrama yaklaşımı incelenmeye çalışılacaktır.