Het begrip 'literatuur' binnen het literatuuronderwijs

Abstract

Wat mag er wel en niet op de leeslijst? Het is een vraag die soms tot hevige discussies tussen leraren Nederlands leidt. De onderliggende vraag daarbij is wat wel en niet tot de literatuur behoort, en hoe belangrijk het is dat leerlingen daar kennis van nemen. In deze bijdrage aan het handboek legt literatuurwetenschapper Jeroen Dera uit waarom er eigenlijk geen sluitende definitie van het begrip ‘literatuur’ mogelijk is. Hij zet daartoe een functionalistische definitie van literatuur af tegen een essentialistische definitie. Ook bespreekt hij hoe het literatuuronderwijs zelf voortdurend bijdraagt aan het beeld dat mensen van literatuur hebben, en verkent hij enkele onderzoeksperspectieven waarmee we dat beeld verder kunnen aanscherpen.

“She doesn’t consider it to be real literature”

“…In this practice, teachers act as gatekeepers, determining which titles can be deemed 'literary' and which cannot, often without having read the books in question themselves (cf. Dera, 2020;Dera, 2018). Due to their emphasis on fostering reading enjoyment, teachers increasingly allow texts that they perceive to have relatively low literary complexity, such as young adult literature and thrillers (Oberon, 2016;Ackermans, 2022).…”

Rijke teksten en het literatuuronderwijs

“…In de context van het onderwijs, met name in lesboeken, domineren over het algemeen de essentialistische definities (vgl. Dera, 2020). Sinds het modernisme in de eerste helft van de twintigste eeuw zijn intrede deed in de literatuur, worden zulke essentialistische definities over het algemeen gekenmerkt door een aantal terugkerende ideeën over literatuur.…”