De kromstaf van Ename (Oudenaarde, prov. Oost-Vl.) Een pastoraal gezagssymbool uit de 12de eeuw Elizabeth den Hartog1 1 Elizabeth den Hartog is verbonden aan de opleiding kunstgeschiedenis van de universiteit van Leiden in Nederland. Contactadres: Universiteit Leiden, Opleiding Kunstgeschiedenis, Doelensteeg 16, 2311 VL Leiden, Nederland, E.den.Hartog@ hum.leidenuniv.nl. Met dank aan de redactie van Relicta en aan Edward Grasman voor hun kritische opmerkingen op deze tekst. 2 Identificatie door Anton Ervynck, archeozoöloog agentschap Onroerend Erfgoed. 3 De Latijnse tekst werd vertaald door dr. M. Dereu.