Hevsel Bahçelerinin (Diyarbakır) faydalı akar faunası

Abstract

Bu çalışma, 2018-2019 yıllarında Diyarbakır ili Hevsel Bahçeleri’nde bulunan faydalı akar türlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Binlerce yıldır kesintisiz olarak ekilen bu tarihi bahçeler, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer almaktadır. Sürvey çalışmaları tesadüfi örnekleme metodu ile nisan ayından kasım ayına kadar her 15 günde bir periyodik olarak yapılmıştır. Çalışmada meyve ağaçları, sebzeler ve yabancı otlardan oluşan 66 bitki türünden örnekler alınmıştır. Çalışma sonucunda 33 bitki türü üzerinde Tydeidae, Cheyletidae, Stigmaeidae, Triophtyidae, Raphignathidae, Iolinidae ve Phytoseiidae familyalarından 15 predatör akar türü tespit edilmiştir. Bu familyalardan Phytoseiidae familyasından 7 tür, Iolinidae familyasından 3 tür ve diğer familyalardan bir tür tespit edilmiştir. Phytoseius finitimus (Ribaga, 1904) (Mesostigmata: Phytoseiidae) %37.5 oran ile baskın tür olmuştur. En fazla akar türü 7 tür ile Rubus sp.(böğürtlen)'de bulunmuştur. Araştırmada, tarımsal faaliyetin az yapıldığı bölgelerde daha fazla sayıda faydalı akar bulunmuştur. Predatör akarlar, daha çok meyve ağaçlarında bulunmuş bunun yanında sebze ve kokulu bitkilerde daha az oranda bulunmuştur. Hevsel Bahçeleri’nde kavak ve dut ağaçları yüksek bir popülasyona sahiptir. Bu iki bitkiden çok sayıda örnekleme yapılmasına rağmen sadece P. finitimus saptanmıştır. İki yıllık bu araştırma ile Dünya için önemli olan Hevsel Bahçeleri’nin faydalı akar yönüyle zengin olduğu ortaya çıkartılmıştır. Zararlı akar ve böceklere karşı biyolojik mücadelede dünyada kullanılan önemli avcı türler tespit edilmiştir. Çalışma ile bölge için yeni kayıt oluşturan faydalı türler belirlenmiştir.