StreszczenieW artykule omówiono zmiany, jakim podlegają patogeny zwierzęce, które na drodze ewolucji stały się chorobotwórcze dla ludzi. Ryzyko zakażenia dotyczy szczególnie osób mających bezpośredni kontakt ze zwierzętami w ramach obowiązków zawodowych -weterynarzy, hodowców, osób pracujących w zakładach zajmujących się ubojem lub przetwórstwem surowców pochodzenia zwierzęcego. W artykule przedstawiono drobnoustroje wskazywane w raportach epidemiologicznych Europejskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (European Centre for Disease Prevention and Control, ECDC), które od 19 lat gromadzi i publikuje w postaci raportów dane na temat zoonoz ze wszystkich krajów członkowskich Unii Europejskiej. Obecnie ECDC monitoruje występowanie chorób wywoływanych przez 11, uznanych za najważniejsze, czynników etiologicznych zoonoz, z których 7 stanowią patogeny bakteryjne: Salmonella spp., Campylobacter spp., Listeria monocytogenes, Mycobacterium bovis, Brucella spp., Coxiella burnetti oraz Verotoxin-producing E. coli (VTEC) / Shiga-like toxin-producing E. coli (STEC). Za szczególnie ważne uważa się te, które mogą rozprzestrzeniać się za pośrednictwem żywności. W artykule uwzględniono także wybrane nowe zagrożenia, niesione przez gatunki jeszcze niemonitorowane -paciorkowce Streptococcus iniae, S. suis i S. dysgalactiae oraz gronkowce Staphylococcus intermedius i S. pseudintermedius. Drobnoustroje te w ciągu ostatnich lat przełama-ły barierę międzygatunkową. Przyczyny tego zjawiska nie są znane, ale wiąże się je ze zmiennością drobnoustrojów oraz ich adaptacją do życia w zmieniającym się środowisku, co wynika z łatwości rearanżacji DNA i poziomego transferu genów. Skalę problemu nowych infekcji odzwierzęcych odzwierciedla istotny wzrost liczby publikacji w tej dziedzinie w ostatnich latach. Med. Pr. 2014;65(6):819-829 Słowa kluczowe: epidemiologia, bakteryjne infekcje odzwierzęce, ewolucja patogenów, przełamywanie barier międzygatunko-wych, różnorodność genetyczna, poziomy transfer genów
AbstractThis article presents the problem of evolutionary changes of zoonotic pathogens responsible for human diseases. Everyone is exposed to the risk of zoonotic infection, particularly employees having direct contact with animals, i.e. veterinarians, breeders, butchers and workers of animal products' processing industry. The article focuses on pathogens monitored by the European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC), which has been collecting statistical data on zoonoses from all European Union countries for 19 years and publishing collected data in annual epidemiological reports. Currently, the most important 11 pathogens responsible for causing human zoonotic diseases are being monitored, of which seven are bacteria: Salmonella spp., Campylobacter spp., Listeria monocytogenes, Mycobacterium bovis, Brucella spp., Coxiella burnetti and Verotoxin-producing E. coli (VTEC) / Shiga-like toxin producing E. coli (STEC). As particularly important are considered foodborne pathogens. The article also includes new emerging zoonotic ba...