RafaŁ zaRębskiuniwersytet Łódzki, polska https://orcid.org/0000-0003-1918-2169 bilingwizm francusko-polski w listach królowej marysieńkianaliza strukturalna s łowa kluczowe: Maria kazimiera d'Arquien, bilingwizm, list, kontakty językowe polsko-francuskie. stReszczenie Marie-Casimire-louise de la Grange d'Arquien (1641-1716), znana w polsce jako królowa Marysieńka, zapisała się w historii polski nie tylko jako żona wojewody jana Zamoyskiego, a później, po jego śmierci, żona króla polski, jana iii sobieskiego, lecz także jako adresatka sławnych listów króla, a wreszcie -autorka listów do męża. Te listy zostały napisane zasadniczo po francusku (język pierwszy -l1), jednakże zawierają one również segmenty w języku polskim (język drugi -l2). w artykule przeprowadzono analizę mechanizmów (przełączanie kodów -ang. code-switching, mieszanie kodów -ang. code-mixing) dotyczących włączania języka polskiego do tekstu francuskiego. służy ona ukazaniu bilingwalnego charakteru Xvii-wiecznej korespondencji królowej do obu mężów. w badanych tekstach dochodziło do różnych typów przełączania kodów (przełączanie zewnątrzzdaniowe, przełączanie międzyzdaniowe, przełączanie wewnątrzzdaniowe), a także do zjawisk z pogranicza przełączania i mieszania kodów (zwłaszcza w tych miejscach, w których język polski stawał się kodem dominującym). w artykule nacisk położono tylko na niektóre typy zjawisk ilościowo-jakościowych, takie jak: długość i typ segmentów polskich w tekście francuskim, ich kolejność i strategie włączania, relacje składniowo-semantyczne między tekstem francuskim a wtrętami polskimi. pionierski charakter analiz polega na tym, że badaniom poddano historyczny bilingwizm francusko-polski przeciętnego użytkownika języka, choć wykształconego zgodnie ze standardami Xvii-wiecznego kształcenia kobiet wywodzących się z arystokracji. Do tej pory badania dawnej dwujęzyczności w odniesieniu do języka francuskiego i polskiego dotyczyły głównie bilingwizmu polsko-francuskiego wybitnych użytkowników języka polskiego -pisarzy, np. Adama Mickiewicza, Zygmunta krasińskiego (ligara 1987, 2010, 2014a, 2014b). w wyniku analizy formalnej wykładników transkodowych stwierdzono, że autorka listów swobodnie poruszała się w obrębie obu języków, co świadczy o jej pełnym bilingwizmie. Mimo że zasadniczo funkcję języka dominującego (języka -gospodarza) pełnił w analizowanych listach język francuski, a język polski odgrywał rolę drugorzędną (przynajmniej w aspekcie ilościowym), można z pewnością stwierdzić, że kompetencje w zakresie obu języków stanowiły w umyśle królowej zwartą strukturę.