İki̇ Sadakat Arasinda; Abdullah Quilliam Ve Muhammed M. Pickthall

Abstract

19 yy. da İngiltere Ortadoğu politikalarında en önemli aktörler arasındadır. Yüzyılın ortalarına doğru ülkede Rus yayılmacılığına karşı Osmanlı yanlısı kuvvetli bir rüzgar esmiştir. Buna bağlı olarak İngiliz aydınları arasında Osmanlı devletine dost cemiyetler oluşmuş, yayınlar yapılmıştır. İslam coğrafyasıyla temaslar sonucu Müslümanlığı seçen bir grup ortaya çıkmıştır. Abdullah Quilliam bu anlamda ilk akla gelen isimdir. Liverpool’lu bir avukat olan Quilliam İngiltere’de ilk İslam merkezini kurmuştur. Osmanlı ile yakından ilgilenmiş, Sultan II. Abdülhamid tarafından bizzat kabul edilerek İngiltere’nin ilk ve tek şeyhülislamı olmuştur. Yazıları ve faaliyetleriyle yüzlerce İngiliz’in Müslüman olmasını sağlamıştır. Kendisinden 19 yaş küçük olan Muhammed M. Pickthall da dönemin ünlü bir İngiliz Müslüman aydınıdır. Genç yaşta Ortadoğu’ya giderek Arapça öğrenmiş, Osmanlı coğrafyası üzerine hikayeler, romanlar yazmıştır. Osmanlı devletinin parçalanmaması için elinden geleni yapmıştır. Bir yandan Hint Hilafet hareketine katılmış, bir yandan Jön Türkler ve İttihatçılara umut bağlamıştır. Son Osmanlı Sadrazamı Sait Halim Paşa ile bizzat görüşmüş, düşüncelerinden etkilenmiştir. Çeşitli ortamlarda Quilliam’la karşılaşmıştır. Hayatlarında, faaliyetlerinde, İslam dünyasına ve Osmanlı’ya bakışlarında önemli paralellikler ve farklar söz konudur. Bu çalışmanın amacı, iki İngiliz aydın arasındaki benzerlik ve farkları ana hatlarıyla ortaya koymaktır.