StreszczenieDitlenek tytanu (TiO 2 ) może występować w postaci cząstek o różnej wielkości. Najczęściej wykorzystywane są cząstki o rozmiarze do 100 nm odpowiadające wielkością nanocząstkom oraz cząstki o wielkości z przedziału 0,1-3 mm. Ditlenek tytanu nie jest klasyfikowany jako substancja szkodliwa w postaci większych cząstek, jednak nanocząstki TiO 2 mogą wywołać wiele negatywnych efektów zdrowotnych. Narażenie inhalacyjne na nano-TiO 2 wywołuje stan zapalny, mogący prowadzić do zmian zwłóknie-niowych i proliferacyjnych w płucach. Istnieje wiele prac na temat genotoksycznego działania TiO 2 na komórki ssaków i ludzi, szczególnie w przypadku nanocząstek. U szczurów narażanych inhalacyjnie na nanocząstki TiO 2 zaobserwowano powstawanie nowotworów. Nie ma jednak dowodów na wzrost dodatkowego ryzyka wystąpienia raka płuca lub zgonu związanego z tą chorobą u osób zawodowo narażonych na pył TiO 2 . Istnieją badania potwierdzające negatywny wpływ nanocząstek TiO 2 na rozwój płodu i funkcje układu rozrodczego u zwierząt. Nanocząstki TiO 2 znajdują coraz szersze zastosowanie i tym samym zwiększa się ryzyko narażenia na nanocząstki ditlenku tytanu w środowisku pracy. Wobec tak niepokojących danych dotyczących biologicznego działania nanocząstek TiO 2 należy zwrócić większą uwagę na narażenie i jego skutki dla zdrowia pracowników. Właściwości nanocząstek, ze względu na większą powierzchnię i reaktywność, różnią się istotnie od frakcji wdychalnej, dla której obowiązują obecnie normatywy higieniczne w Polsce. Med. Pr. 2014;65(5):651-663 Słowa kluczowe: ditlenek tytanu, nanocząstki, narażenie zawodowe, działanie toksyczne
AbstractTitanium dioxide occurs as particles of various sizes. Particles of up to 100 nm, corresponding to nanoparticles, and in the size range of 0.1-3 mm are the most frequently used. Titanium dioxide in a bulk form is not classified as dangerous substance, nevertheless nanoparticles may cause adverse health effects. Inhalation exposure to nano-TiO 2 causes pulmonary inflammation that may lead to fibrotic and proliferative changes in the lungs. Many studies confirm the genotoxic effect of TiO 2 , especially in the form of nanoparticles, on mammal and human cells. In rats exposed to TiO 2 -nanoparticles by inhalation the development of tumors has been observed. However, there is no evidence of additional lung cancer risk or mortality in workers exposed to TiO 2 dust. There are some studies demonstrating the adverse effect of TiO 2 -nanoparticles on fetal development, as well as on reproduction of animals. TiO 2 nanoparticles find a still wider application and thus the risk of occupational exposure to this substance increases as well. Considering such alarming data on the biological activity of TiO 2 nanoparticles, more attention should be paid to occupational exposure and its health effects. Properties of the nanoparticles, due to their larger surface area and reactivity, differ significantly from the inhalable dust of TiO 2 , for which the hygiene standards are mandatory in Poland.
WstĘPDitlenek tytanu...