Influence of personality expert on weight of the criteria risk assessment of technical innovations

Abstract

StreszczenieW artykule przestawiono zagadnienie wyznaczania ważności kryteriów do oceny ryzyka innowacji technicznych z punktu widzenia indywidualnych cech osobowości decydenta. Przedstawiono w nim analizę dotyczącą powiązań pomiędzy cechą osobowości eksperta a wartością wagi, jaką przypisuje danemu kryterium. Dokonano podziału na sześć głównych cech osobowości decydenta i wskazano, jak w zadanym przedziale ważności od 1 do 7 kształtują się poszczególne wartości wag.Słowa kluczowe: ekspert, waga, ryzyko, innowacje techniczne, uwarunkowania psychologiczne decydenta WprowadzenieProces podejmowania decyzji jest uzależniony od wielu czynników. Jednym z ważniejszych jest osobowość eksperta, który swoją postawą wpływa na proces oceny, a w zależności od sposobu jej przeprowadzenia również na jej wynik. DOI: 10.18276/sip.2017.48/3-34 * Adres e-mail: an.deptula@po.opole.pl. W przypadku ocen eksperckich znaczenia nabiera właśnie postawa i wiedza eksperta, która warunkuje prawidłowy przebieg procedury oceny, a w kontekście subiektywizmu generuje jej wynik. Studia i Prace WNEIZ USW literaturze przedmiotu można znaleźć wiele przykładów (Tyszka, 1986;Zaleśkiewicz, 2011), w których sposób postrzegania rzeczywistości przez człowieka wpływa na jego opinie i przekonania. Przykładem ugruntowanej już teorii w tym zakresie są chociażby założenia teorii perspektywy (Kahneman, Tversky, 1973, 1979, 1984Zaleśkiewicz, 2011), które dość wyraźnie wskazują na powiązanie osoby eksperta z procesem decyzyjnym. I choć opisuje ona wiele dość zaskakujących założeń, należy stwierdzić, że ludzie niezbyt często wierzą w jej fundamentalne założenia. Wynika to m.in. z faktu godzenia w ludzką racjonalność oraz wskazywanie na wiele przypadkowych i chaotycznych zachowań, które nie przystoją znanym i szanowanym osobom. Niemniej nie można uciec od podobnych zachowań również i w innych kontekstach. Sposób postrzegania świata wpływa na ważność wyznaczanych przez decydenta kryteriów, dlatego analiza ogólnych tendencji wynikających z uwarunkowań psychologicznych decydenta ma istotny wpływ na cały proces oceny ryzyka innowacji oraz, patrząc szerzej, na każdą procedurę wyznaczania ważności wag.Celem artykułu jest wykazanie, w jaki sposób osobowość decydenta przekła-da się na postrzeganie przez niego ważności wybranych kryteriów oceny. Przedmiotem prowadzonych rozważań są innowacje techniczne realizowane w firmach produkcyjnych. W niniejszym artykule analizowane są zatem zależności między wybranymi cechami osobowości eksperta a wartością wag wybranych kryteriów oceny. Warunki oceny ryzyka innowacji technicznychNa podstawie przeprowadzonych badań (Deptuła, 2015) stwierdzono, że w procesie dotyczącym podjęcia decyzji o wdrożeniu innowacji należy posługiwać się zbiorem pięciu kryteriów ogólnych (KO), charakteryzujących w sposób ogólny daną firmę i oceniany projekt, oraz czternastu kryteriów szczegółowych (KS), precyzujących już szczegółowo zarówno projekt, jak i firmę (Landwójtowicz, Knosala, 2016). W dalszej części artykułu zbiory te opisywane są jako dwie grupy...