İnönü Mağarası’nda Bulunan Geç Tunç Çağı’na Ait Damgalar Üzerine Gözlemler

Abstract

Önasya dünyasında geçmişleri Neolitik Çağ’a kadar uzanan mühürler, Tarihöncesi ve Eskiçağ toplumlarının anlaşılması konusunda önemli bilgiler sunmaktadır. Araştırmacıların çoğu, damga şeklinde forma sahip olan erken dönem mühürlerin kişisel veya kurumsal mülkiyeti yansıtan objeler olmaktan çok, tekstil ürünlerine, hayvan derilerine, duvar sıvalarına, ekmek veya insan vücutlarına baskı yapmak amacıyla kullanılan damgalar/pintaderalar oldukları üzerinde durmaktadır. Böylesine geniş bir kullanıma sahip olan damgaların ve mühürlerin baskı yüzeylerine işlenen betimler/motifler ait oldukları dönemin ve toplumun ekonomik, kültürel, dini ve majik birçok yönünü doğrudan veya sembolik bir şekilde anlatan/günümüze aktaran veri kaynaklarını oluşturmaktadır. İnönü Mağarası’nda bulunan ve bu çalışma kapsamında incelenen Geç Tunç Çağı’na ait iki adet damga, biçimsel özellikleri bakımından M.Ö. 2. Bin yıl damga mühürleriyle yakın özellikler göstermektedir. Sağlam olarak ele geçen damganın baskı yüzeyindeki motifin Anadolu’da Erken Tunç Çağı’ndan itibaren yaygın olarak görülen “güneş kültü” sembolü ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir.