Summary
Rabbit haemorrhagic disease (RHD) was first recognized in
Keywords: rabbit haemorrhagic disease (RHD), RHD virus diversity, variants (subtypes)Med. Weter. 2017, 73 (12), 811-818 812 pod nazwą viral heamorrhagic disease of rabbits (VHD) (56), zmienioną później na rabbit haemorrhagic disease (RHD). W Polsce RHD znajduje się w wykazie chorób podlegających obowiązkowi rejestracji (Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz o zwalczaniu chorób zakaźnych, zał. 3).Czynnikiem etiologicznym RHD jest wirus krwotocznej choroby królików (rabbit hamorrhagic disease virus -RHDV), rodzaj Lagovirus, rodzina Caliciviridae (59). Bezotoczkowe wiriony RHDV zawierają pojedynczą nić RNA (ok. 7,5 kb) o dodatniej polaryzacji (ss+) zakończoną końcem poly A. Do lagowirusów należą również: niepatogenny króliczy kaliciwirus RCV (Rabbit Calicivirus), o predylekcji do przewodu pokarmowego (15) oraz hepatotropowy, patogenny dla zajęcy Lepus europaeus i Lepus timidus wirus EBHS, zidentyfikowany w 1989 r. RHDV i EBHSV oprócz zbliżonej morfologii łączy występowanie krzyżowych reakcji antygenowych oraz struktura i organizacja genomu. Genom lagowirusów i kaliciwirusów z rodzajów Sapovirus i Nebovirus zawiera dwie, natomiast norowirusów i vesiwirusów trzy ramki odczytu (ORF). Obszerna ORF1 koduje jednolitą poliproteinę (257 kDa), z której w wyniku działania wirusowej proteazy powstają białka niestrukturalne i strukturalne białko kapsydu VP60 (60 kDa). ORF2 koduje mniejsze biał-ko strukturalne VP10. W kapsydzie występuje także subgenomowy RNA (2,2 kb), który również koduje białko VP60 oraz bierze udział w procesach transkrypcji i translacji (55). Pomimo dużego podobieństwa genetycznego RHDV i EBHSV (52-60% i 63-70% homologia sekwencji nukleotydów i aminokwasów w obrębie genu vp60) są to całkowicie odrębne patogeny, niezdolne do zakażenia krzyżowego królików i zajęcy, których nie można namnożyć in vitro w systemach hodowli komórkowych oraz w zarodkach kurzych (16,32,58).W diagnostyce wirusologicznej RHD stosuje się techniki mikroskopii elektronowej (EM/IEM) umożliwiają-ce bezpośrednią detekcję kubicznych cząstek o średnicy 27-40 nm, metody immunoenzymatyczne ELISA do wykrywania antygenu oraz odczyn hemaglutynacji do określenia właściwości hemaglutynacyjnych. Techniki molekularne, takie jak: amplifikacja wirusowego RNA metodą RT-PCR, real-time RT-PCR (RTq-PCR) oraz sekwencjonowanie wykorzystuje się do określenia typu wirusa oraz w badaniach filogenetycznych. Zakażenie doświadczalne podatnych królików jest metodą stosowaną do potwierdzenia rozpoznania oraz podczas produkcji szczepionek: do namnożenia wirusa i kontroli serii. Ważnym elementem diagnostyki RHD są metody serologiczne: odczyn zahamowania hemaglutynacji i test ELISA (OIE Manual 2016, rozdział 2.6.2).
Niepatogenne kaliciwirusy królikówWczesne dowody mówiące o wysoce prawdopodobnym występowaniu bliskiego, niepatogennego przodka RHDV pochodzą z badań archiwalnych surowic króli-ków europejskich z połowy lat 70., w których wykryto swoiste przeciwciała (61) oraz z ...