İyi Niyetli Kötü Davranışlar: Banka Çalışanlarının Örgüt Yararına Ahlaki Olmayan Davranışları Üzerine Nitel Bir Araştırma

Abstract

Örgüt üyelerinin gerçekleştirdiği bazı davranışlar ahlaka uygun olmamakla birlikte, örgütün imajını, amaçlarını, çıkarını korumak veya desteklemek amacıyla yapılabilmektedir. Örgüt yararına ahlaki olmayan dacranışlar olarak adlandırılan bu davranışların son yıllarda örgütsel davranış yazınında çalışılmaya başlandığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, örgüt yararına ahlaki olmayan davranışların kurum içindeki uygulamalarını ve bununla ilgili çalışan deneyimlerini ortaya koymaktır. Çalışmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmış olup, banka çalışanlarının örgüt yararına ahlaki olmayan davranışları gerçekleştirme niyetlerine değil, davranışlarına odaklanılmıştır. Katılımcılar amaçlı örneklem yöntemine göre, üç farklı bankanın 9 çalışanından oluşmuştur. Veriler yarı yapılandırılmış görüşme formları ile toplanmıştır. Çalışmada, gerçekleştirilen örgüt yararına ahlaki olmayan davranışların neler olduğu, davranışın gerçekleşmesine neden olan bağlamsal, durumsal ve bireysel faktörlerin ve bu davranışların algılanan muhtemel sonuçlarının neler olabileceği sorularına cevap aranmıştır. Buna göre, örgüt yararına ahlaki olmayan davranışların daha çok bankacılık işlem maliyetleriyle ilgili konularda gerçekleştirildiği ve bu davranışların müşterinin özelliklerine ve işlemin özelliklerine göre farklı şekillerde olabileceği tespit edilmiştir. Çalışmada elde edilen diğer bir bulgu ise, örgüt yararına ahlaki olmayan davranışların, çalışanlar arasında gizli etik kuralları haline gelmiş olduğudur.

Beli̇ren Ve Orta Yeti̇şki̇nli̇k Dönemi̇ndeki̇ Bi̇reyleri̇n Ahlaki̇ Davraniş İle İlgi̇li̇ Görüşleri̇

“…Genç ve tecrübesiz olan beliren yetişkinlerin, yaşı küçük olan insanların ciddiye alınmamasını; evrensel ahlaki yargılara daha çok sahip olduğu düşünülen orta yetişkinlerin ise insanların yaşam tarzlarına karışılmasını, ahlaki olmayan davranışlar arasında değerlendirmesi son derece doğal karşılanabilir. Alanyazında ahlaki olmadığı düşünülen davranışlara ilişkin sonuçlar, bu araştırmanın bulgularına paralel olarak; yalan söylemek (Erken, 2009), kaytarma, hırsızlık, kötü muamele ve mobbing (Uzunbacak, Akçakanat, Dinç & Bayrakçı, 2018) olarak ifade edilmiştir.…”