Jongeren die opgroeien met een langdurig ziek, gehandicapt of verslaafd familielid: reden tot zorg

Abstract

In 2003 startte de GGD Rotterdam-Rijnmond het project 'Jongeren met een langdurig ziek familielid', met als doel de problematiek van deze jongeren (11-16 jarigen) vroegtijdig te signaleren en (samen met anderen) te voorkomen of op te lossen. Onderdeel van dit project was het in kaart brengen van de aard en omvang van de problematiek. Gekeken is naar hoeveel jongeren opgroeien met een langdurig ziek familielid, of er verschillen zijn in (psychische) gezondheid, leefstijl, schoolverzuim en ervaren problematiek thuis tussen jongeren met en zonder ziek familielid en of de aard van de ziekte en de relatie met het familielid verband houden met de problemen die jongeren met een ziek familielid ervaren. Van de ruim 10.000 jongeren (11-16 jaar) die deelnamen in het schooljaar 2004-2005 gaf ruim een kwart (29%) aan op te groeien in een gezin met een langdurig ziek, gehandicapt of verslaafd familielid. Deze jongeren rapporteerden significant vaker een minder goede ervaren gezondheid (OR 2,0, 95% BI 1,8-2,2), psychische problemen (OR 2,2, 95% BI 1,9-2,5), suïcidege-dachten (OR 1,9; 95% BI 1,7-2,1), suïcidepogingen (OR 2,2, 95% BI 1,9-2,6), alcoholgebruik (OR 1,4, 95% BI 1,2-1,5), marihuanagebruik (OR 1,5, 95% BI 1,2-1,8), spijbelen (OR 1,4, 95% BI 1,2-1,6), schoolverzuim door ziekte (OR 1,4, 95% BI 1,3-1,6), geen lidmaatschap van een vereniging (OR 1,2, 95% BI 1,1-1,3) en problematiek thuis (OR 2,4, 95% BI 2,1-2,7). Bij een psychisch ziek of verslaafd familielid rapporteerden jongeren meer problemen dan bij een lichamelijk ziek familielid. Zowel jongeren met een zieke ouder als met een zieke broer of zus rapporteerden meer problematiek dan jongeren zonder ziek familielid. Jongeren die opgroeien met een langdurig ziek familielid moeten worden beschouwd als een risicogroep. De jeugdgezondheidszorg is vanwege de vaste contactmomenten een unieke setting om op gestructureerde wijze mogelijke problemen bij deze groep vroegtijdig te signaleren en ondersteuning te bieden.Trefwoorden: jongeren, langdurig ziek familielid, gezondheid, Jeugdmonitor Rotterdam Inleiding Met het grootste deel van de jeugd in Nederland gaat het goed. Toch zijn er ook kinderen die wel problemen hebben of problemen geven. In het beleidsprogramma 'Alle kansen voor alle kinderen' kiest het programmaministerie voor Jeugd en Gezin voor een preventieve aanpak: problemen eerder opsporen en eerder aanpakken.1 Een effectieve preventieve aanpak veronderstelt kennis van problemen die zich (kunnen) voordoen. Een probleem dat in toenemende mate opvalt en aandacht krijgt, is het probleem van jeugdigen die overbelast zijn of dreigen te raken.2,3 Onder de factoren die kunnen leiden tot overbelasting en chronische stress bij jeugdigen, valt de zorgsituatie thuis. 4 Hieronder verstaan we een thuissituatie waarin jeugdigen opgroeien met een familielidmeestal een ouder, broer of zus -met langdurige en/of ernstige beperkingen als gevolg van lichamelijke ziekte, handicap, psychische ziekte of een verslavingsprobleem. Omwille van de leesbaarheid zal in het vervolg van dit artikel ...

Well-being and Need for Support of Adolescents with a Chronically Ill Family Member

“…Many adolescents grow up in a family with a chronically ill or disabled parent, sibling or other family member in the household. Estimates of the number of adolescents affected in the Netherlands vary, but figures of between 11 and 37 % have been suggested (De Boer et al 2012;De Veer and Francke 2008;Van den Einde-Bus et al 2010). Most of them are children who have a parent with a chronic medical problem (Sieh et al 2013).…”

“…In this way only effects of living together with single illnesses in families could be estimated. A 'mixed illness sample' based on a community sample of youngsters, including youth with various illness types in the family (physical, mental or a combination of both) and a control group of youth with healthy families, is rarely used, with some notable exceptions (i.e., Pakenham and Cox 2014;Pakenham et al 2006;Van den Einde-Bus et al 2010). It is therefore unclear how children who grow up with (different types of) illness in the household differ from their counterparts who do not.…”

“…It is therefore unclear how children who grow up with (different types of) illness in the household differ from their counterparts who do not. There are in dications of a possible differential impact of type of illness in the household on mental health problems; for example, adolescents reported more problems when living with a mentally ill relative than a physically ill relative (Pakenham and Cox 2014;Van den Einde-Bus et al 2010).…”

“…Many studies concentrated on specific informal care tasks or a specific family relationship (a sick parent or sibling) (Becker 2007;Di Biasi et al 2016;Rossiter and Sharpe 2001;Warren 2007). Living with a chronically ill parent may be a heavier burden for young people than a sick brother or sister (Pakenham and Cox 2014;Van den Einde-Bus et al 2010). Concerning effects of caregiving tasks, it is known that (the amount of) informal caregiving can contribute to the development of problem behavior (East 2010;Meijer et al 2008).…”

Risk of Psychosocial Problems in Children Whose Parents Receive Outpatient Substance Abuse Treatment

“…Parental drug use is associated with several emotional, behavioral, social, academic, and physical problems among children throughout their life course (Clark, Cornelius, Wood, & Vanyukov, 2004;Ranta & Raitasalo, 2015;van den Einde-Bus, Goldschmeding, Tielen, de Waart, & van de Looij-Jansen, 2010. Maternal drug use during pregnancy can cause premature birth, slowed growth (Vucinovic et al, 2008) and low birthweight (Schuetze & Eiden, 2006;Behnke et al, 2013).…”