Kaçakçılığın Belirleyicileri: Avrupa ve Orta Asya Ülkeleri Üzerine Yapısal Eşitlik Modeli Uygulaması

Abstract

ÖZKaçakçılık, malların dış ticaretindeki belli başlı bazı yükümlülüklerden kaçmak ve / veya sınır kontrollerinden kurtulmak için vergilendirmeden kaçınma faaliyetidir. Kurumsal etkinlik sağlanmadan dış ticarette serbestleşmenin gerçekleştirilmesi, kaçak ticaret yapanlara yeni fırsatlar doğurmaktadır. Kaçakçılığın belirleyicileri konusunda literatürde çok sayıda teorik incelemeye dayalı çalışma yer alırken; uygulamalı analizlerin yer aldığı çalışmalar sınırlı sayıdadır. Bu çalışmada kaçakçılık, diğer çalışmalardan farklı olarak, Yapısal Eşitlik Modelinin özel bir çeşidi olan MIMIC modelinden elde edilen bulgular etrafında incelenmiştir. Bu çalışmanın amacı, Dünya Bankası'nın coğrafi ülke sınıflandırmasında Avrupa ve Orta Asya'da yer alan 52 ülkeye ait seçilmiş değişkenlerin 2015 yılına ilişkin verilerinden yola çıkarak, kaçakçılığın nedenlerini ve göstergelerini analiz etmektir. Bu çalışma sonucunda, Avrupa ve Orta Asya ülkelerinde kaçakçılığın en önemli belirleyicilerinin hukuk düzeni, küreselleşme ve kişi başına GSMH olduğu iken; Türkiye'de ithalat maliyetleri, ticaretin GSMH içerisindeki payı, tarife oranları, hukuk düzeni, küreselleşme ve kişi başına GSMH olduğu sonucuna ulaşılmıştır.