Kamu Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Cumhuriyeti Tarihinden Ampirik Kanıtlar

Abstract

Wagner’den bu yana kamu harcamaları ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki literatürde farklı modeller kullanılarak birçok araştırmanın konusu olmuştur. Ancak Wagner kanununun geçerliliğini Gupta versiyonu çerçevesinde zaman ayrıştırması yoluyla test eden herhangi bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Bu boşluğu doldurmak amacıyla tasarlanan bu çalışma, genişletilmiş ARDL sınır testi gibi yeni bir yöntemi tercih etmesi ve Cumhuriyet tarihini bir bütün olarak ve alt dönemler itibariyle ele almasıyla literatürden ayrışır. Yapılan analizlerden elde edilen bulgular şu şekildedir: (i.) Kişi başına düşen kamu harcamasıyla ekonomik büyüme değişkeni eşbütünleşiktir. Bu sonuç, Cumhuriyet tarihi boyunca ve alt dönemler itibariyle değişkenlerin doğrusal olarak birlikte hareket ettiği şeklinde yorumlanabilir. (ii.) İncelenen tüm dönemler için kamu hizmetlerine olan talebin gelir esnekliği katsayısının 1’den büyük olması Wagner kanununun Türkiye için geçerliliğini ortaya koyar. Ayrıca bu sonuç kamu harcamalarındaki artış üzerinde zamanın herhangi bir etkisinin olmadığını, artışın mutlak ve sürekli olduğunu gösterir. Toda-Yamamoto Granger nedensellik testi bulgularına göre; (iii.) Cumhuriyet tarihinin en geniş (1924-2021) ve en güncel (1985-2021) dönemi için kamu harcamaları ile ekonomik büyüme arasında çift yönlü nedensellik bulunmuştur. Bu sonuç ilgili dönemlerde değişkenler arasında geri-besleme ilişkisinin olduğunu gösterir. (iv.) Cumhuriyet tarihinin ilk döneminde (1924-1954) nedenselliğin yönünün büyümeden kamu harcamalarına doğru olması Wagner kanununu destekler nitelikli bulgular sunarken, ikinci döneminde (1955-1984) nedenselliğin tam tersi yönde olması ilgili dönemde Keynesyen politikaların benimsendiğini gösterir.