Kanser Hastasına Bakım Veren Bireyin Boş Zaman Algısına Etki Eden Faktörlerin İncelenmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı, kanser hastalarına bakım veren bireylerin boş zaman algısını etkileyen psikososyal ve ekonomik faktörleri belirlemek ve bu faktörlerin bireylerin yaşam kalitesine olan etkilerini analiz etmektir. Yöntem: Bu çalışma, derleme yöntemi kullanılarak yürütülmüştür. Araştırma kapsamında kanser hastalarına bakım veren bireylerin boş zaman algısını etkileyen psikososyal ve ekonomik faktörler sistematik olarak incelenmiştir. Literatür taraması, 2000-2024 yılları arasında yayımlanan, kanser hastalarına bakım veren bireylerin boş zaman algısı ve bakım yükü konularını ele alan Türkçe ve İngilizce makaleler, tezler ve raporlar üzerinden gerçekleştirilmiştir. Veri toplama sürecinde PubMed, ScienceDirect, Google Scholar, Yok Akademik ve Dergipark gibi saygın akademik veri tabanları kullanılmış; tarama sırasında "bakım yükü, boş zaman, bakıcılar, boş zaman aktiviteleri" gibi önemli anahtar kelimelerden yararlanılmıştır. Bulgular: Çalışmada elde edilen bulgular, kanser hastalarına bakım veren bireylerin boş zaman algısının genellikle psikososyal yükler (depresyon, stres, sosyal izolasyon) ve ekonomik faktörler (maddi zorluklar, iş kaybı) nedeniyle olumsuz etkilendiğini göstermektedir. Psikososyal faktörler bireylerin sosyal ilişkilerini sınırlandırırken, ekonomik kaygılar bireylerin boş zamanlarını planlama yetilerini kısıtlamaktadır. Bu durum, yaşam kalitesinde azalmaya ve bakım sürecindeki etkinliğin düşmesine neden olmaktadır. Sonuç: Bulgular, bakım verme sürecinde boş zaman algısının iyileştirilmesinin hem psikososyal hem de ekonomik etkilerin azaltılmasında kritik bir rol oynadığını ortaya koymaktadır. Bakım veren bireylerin sosyal destek mekanizmalarına erişimlerinin artırılması ve ekonomik yardım sağlanması, boş zamanlarının verimli kullanımına olanak tanıyacaktır. Bu desteklerin sağlanması, bireylerin yaşam kalitesini artırırken bakım sürecinin daha sürdürülebilir hale gelmesine katkıda bulunabilir.