Kayıtdışı Ekonomi ve Finansal Gelişme Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği

Abstract

Kayıtdışı ekonomi, birçok makro değişken ile ilişkili olan bir kavramdır. Bu değişkenlerde yaşanan seyir kayıtdışı ekonominin artmasına neden olabilirken, bazı durumlarda kayıtdışı ekonomiyi azaltıcı etki gösterebilir. Finansal gelişme de kayıtdışı ekonomi ile yakın ilişkili bir kavramdır. Literatürde yer alan çalışmalar ve teorik ifadeler finansal gelişmenin artmasının kayıt dışılığı azaltıcı etki göstereceği yönündedir. Bu çalışmada da kayıtdışı ekonomi ile finansal gelişme arasındaki ilişki Türkiye örneklemi üzerinden incelenecektir. Çalışmada finansal gelişmeyi temsilen, finansal gelişme, finansal kurumlar ve finansal piyasalar endeksi kullanılmıştır. Kayıtdışı ekonomiye ilişkin değişken olarak da Elgin, Kose, Ohnsorge ve Yu (2021)'nin DGE modeli ile tahmin ettiği seriler kullanılmıştır. 1990 ile 2017 dönemine ait yıllık veriler ele alınmıştır. Çalışmanın ampirik analizinde FADF, ADF birim kök testi ve Fourier Todo-Yamamoto nedensellik testi kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuç finansal piyasalar ve kayıtdışı ekonomi arasında tek yönlü nedensellik olduğu yönündedir. Bu sonuç doğrultusunda, kayıtdışı ekonomiyle mücadele edilirken, finansal gelişmenin önemi hatırlanmalı ve göz ardı edilmemelidir. Finansal gelişmenin artması ile kayıtdışı ekonominin küçüleceği ifade edilebilir.