Kent Donatı Elemanlarında Özgün Tasarımların Peyzaj Ergonomisi Yaklaşımıyla İrdelenmesi

Abstract

ÖzKentsel ve kırsal mekanlarda daha estetik ve fonksiyonel özelliklere sahip, yaşanabilir bir çevrenin oluşmasına katkı sağlayan Peyzaj Mimarlığı, kentsel peyzaj planlama ve tasarım çalışmalarında, koruma-kullanma ilişkisi içerisinde ekolojik, ekonomik, işlevsel ve estetik ilkelere bağlı kalarak çalışmalar yürütmektedir. Bu kapsamda donatı elemanlarının insan ölçüleri dikkate alınarak, insan ile uyumlu mekânlar yapılması gerekmektedir. Bu noktada devreye giren antropometri bilmi, insan ölçülerine uygun tasarımların yapılmasına olanak sağlar. Peyzaj ergonomisinde ise esas olan insan kullanımına yönelik tasarım, çalışma ve yaşama koşullarının optimal hale getirilmesini amaçlayan uygulamalardır.Bu çalışmanın amacı, estetik kaygının daha fazla ön planda olduğu peyzaj donatı elemanlarına yönelik özgün tasarımların antropometrik ölçüler ve peyzaj ergonomisi açısından uygunluğunun irdelenmesidir.Çalışmanın ana materyalini dünyada ve Türkiye'deki farklı özgün kent mobilyaları tasarımları oluşturmaktadır. Buna yönelik literatür çalışması yapıldıktan sonra, her bir özgün kent mobilyası tasarımında, antropometrik ve ergonomik ölçülerin neler olduğu belirtilmiştir. Daha sonra, tasarımda kullanılan malzemenin çeşidi, kent mobilyasının işlevi, tasarım ilkeleri ve estetik olup olmadığı değerlendirilerek bir çizelge hazırlanmıştır. Çizelgede, belirlenen özgün tasarımların (koşu ve bisiklet yolları, kaldırımlar, merdiven ve rampalar, kuşatma elemanları, duraklar, işaret ve yönlendirme levhaları, reklam panoları, döşemeler, aydınlatma elemanları, oturma elemanları, pergolalar, bitkisel öğeler, çöp kutuları, çocuk oyun alanları ve bitki kasaları) hem kullanım hem de tasarım açısından uygunluğu tartışılarak, işlevsellik, estetik, biçim, malzeme, renk, doku ve algılanabilirlik açısından uygunluğu genel bir değerlendirmeyle belirlenmeye çalışılmıştır.Bu çalışmada özgün ve estetik sayılabilecek pek çok kent donatı elemanı antropometrik ve ergonomik ölçüler, kullanılan malzeme, tasarım ilkeleri, estetik olup olmadığı ve işlevselliği irdelenerek, bir peyzaj mimarı bakış açısıyla değerlendirilmiştir. Bu amaçla oluşturulan tabloda özgün ve estetik görülen bir donatı elemanı kimi zaman kullanım alçısından, kimi zaman işlevsellik bakımından pek çok yanlış tasarım ve mekânda amaç dışı kullanım gösterebilmektedir. Yapılan özgün tasarımlar üzerinden değerlendirmelerde de görülmüştür ki, kent donatı elemanlarında fonksiyonel, ergonomik, güvenli, dayanıklı, çevre ile uyumlu, uygun malzemeye sahip, standartlara uygun, estetik, bakımı kolay, orijinal, rahatlatıcı, canlı, çekici, anlaşılır tasarımlardan oluşması gerekmektedir. Çalışma sonucunda peyzaj donatı elemanlarında yanlış kullanımlara ve tasarımlara yönelik uygulamalar, doğru kullanım ve ölçütlerin neler olduğu ve buna yönelik çözüm önerilerinin neler olabileceği örnekleriyle ortaya konulmuştur. Anahtar Kelimeler: Kent mobilyaları, özgün tasarımlar, donatı elemanları, antropometri, ergonomi. AbstractContributing to the creation of a livable environment with more aesthetic and functional cha...

Examınatıon of The Urban Furniture Elements of Van 15 Temmuz Sehitler Park in Terms of Landscape Architecture

“…Tasarlanan bu açık-yeşil alanlar farklı işlev ve amaçlarıyla yaşam kalitesini arttırmaya yardımcı olan kent mobilyalarıyla oluşturulmalıdır (Nasution ve Zahrah, 2012;Aksoy, 2021). Yaşam alanlarını daha konforlu ve kullanışlı hale getiren kent mobilyaları toplumsal yaşamın en önemli parçasıdır (Akpınar Külekçi, 2018). Peyzaj mimarlığı açısından mekanla birleşerek tasarlanan bir kent mobilyasını kentin dokusu, mobilyanın işlevselliği ve estetiğini ele alarak tasarlamak en az yeni bir mekan yaratmak kadar önem taşımaktadır (Chiesura, 2004).…”

“…Bununla birlikte toplum için oluşturulan mekanlarda kullanılacak olan donatı elemanları tasarlanırken antropometri bilimi peyzaj mimarlığı ile bir bütün olarak işlevsel, özgün, estetik ve ergonomik donatı elemanları ortaya çıkarmışlardır ve mekanın amacına yönelik donatı elemanları tasarlanmasına imkan sunmuşlardır. Bunun sonucunda oluşturulan mekanlarda kullanılacak olan donatı elemanları işlevsel, estetik açıdan insanların gereksinimlerini karşılayabilmesi, donatılarda kullanılan malzemenin uygun olması, kent kimliğine katkı sağlaması ve çevreyle uyumlu olması gerektiği bilinci oluşmaya başlamıştır (Akpınar Külekçi, 2018;Yuca, 2022;Aşur ve ark., 2022). Kullanım olanaklarına göre kent mobilyaları aşağıdaki gibi 4 sınıfa ayrılabilir (Güremen, 2011):…”

Çanakkale Çarşı Caddesi Üzerinde Bulunan Kentsel Donatı Elemanlarının Kullanımının İrdelenmesi

“…Bu etki mekânların daha işlevsel, estetik ve sağlıklı olmasını sağlamaktadır. Aynı zamanda oluşturulacak olan tasarımlar sürdürülebilir kullanımı desteklemeli, ergonomik ihtiyaçlara cevap verebilmelidir (Akpınar Külekçi, 2018). Kentsel donatı elemanlarının sosyal hayatın en önemli unsurlarından olan kullanıcılara hitap etmesi sebebiyle tasarım aşaması birincil dereceden önem arz etmektedir (Fusaro, D'Alessandro, Baldinelli ve Kang, 2018).…”

Çanakkale İl Merkezi Kıyı Kordonunun Kentsel Donatı Elemanlarının Ergonomi Kriterleri Yönünden Değerlendirilmesi

“…Böylece hem daha düzenli, estetik ve sağlıklı mekanlar tasarlanabilmekte hem de tasarlanan mekânların sürdürülebilir kullanımını tasarlamak temel amaç olmaktadır. Buradan hareketle peyzaj mimarlığı ve ergonominin temel ortak noktası insandır ve insanların gereksinimlerini karşılayan çevreye uyumlu kamusal kıyı kordonu mekânlarını oluşturmak geliştirmek te temel hedeftir (Külekçi, 2018).…”