Kinderen en valse herinneringen

Abstract

Samenvatting Kinderen zijn nogal eens betrokken bij rechtszaken. Ze moeten dan verklaringen afleggen over onaangename gebeurtenissen. Om uitspraken te kunnen doen over de betrouwbaarheid van deze verklaringen is het van belang dat we ons kunnen baseren op wat wetenschappelijk onderzoek ons hierover leert. Gek genoeg is dat er nauwelijks. Als we de onderzoeken die zijn gedaan op een rij zetten, komen we tot de conclusie dat kinderen erg vatbaar zijn voor het ontwikkelen van valse herinneringen aan negatieve gebeurtenissen.Jonge kinderen treden steeds vaker op als getuige in rechtszaken (Dekens & Van der Sleen, 1997). Er zijn nogal wat onderzoekers die de betrouwbaarheid van de verklaringen van deze kinderen in twijfel trekken (zie bv. Bruck, Ceci, & Hembrooke, 1998;Ceci & Bruck, 1993). De kwaliteit van hun verklaringen speelt een belangrijke rol in zaken waarin ze de enige getuige zijn. Gevallen van seksueel misbruik zijn van dat soort zaken. Het slachtoffer is over het algemeen de enige getuige. De vraag die zich dan voordoet is of jonge slachtoffers accurate getuigen zijn wanneer zij vertellen over een emotioneel negatieve gebeurtenis die ze hebben meegemaakt. Onderzoek heeft meer dan eens laten zien dat kinderen door suggestie 'herinneringen' kunnen ontwikkelen aan gebeurtenissen die ze nooit hebben meegemaakt, zogenaamde valse herinneringen.Zo lazen Pezdek en Hodge (1999) kinderen twee verhaaltjes voor over gebeurtenissen die ze niet hadden meegemaakt op vierjarige leeftijd. Het ene verhaaltje beschreef dat het kind verdwaald was in een winkelcentrum, terwijl het andere verhaaltje beschreef dat het op vierjarige leeftijd een klysma had gekregen. Wanneer vervolgens aan de kinderen werd gevraagd wat ze zich van deze gebeurtenissen herinnerden, bleek dat het winkelcentrumverhaal meer valse herinneringen uitlokte dan het klysmaverhaal. Meer specifiek gezegd, 36% van de kinderen (n = 14) ontwikkelde een valse herinnering aan het verdwalen in een winkelcentrum, terwijl het klysmaverhaal bij 10% van de kinderen (n = 4) een valse herinnering uitlokte. De verklaring die Pezdek en Hodge voor dit verschil geven is de mate van plausibiliteit van die gebeurtenissen. Voor een kind is het veel plausibeler om te verdwalen in een winkelcentrum dan om een klysma te krijgen, zo redeneren de onderzoekers. Vanwege dit verschil in plausibiliteit zouden kinderen dan ook eerder een valse herinnering ontwikkelen aan het winkelcentrumverhaal.