Kirgizi̇stan’da Di̇n-Devlet İli̇şki̇leri̇ Ve Lai̇kli̇k Tartişmalari

Abstract

Kırgızistan’da bağımsızlığından itibaren diğer Orta Asya Cumhuriyetlerinden daha farklı bir siyasal ve toplumsal dönüşüm süreci yaşanmıştır. Bu sürecin yansıması dini alanda da görülmektedir. Kırgızistan’daki dini alan gün geçtikçe farklılaşmakta, çeşitlenmekte ve dinamik bir süreci yansıtmaktadır. Böylece farklılaşan ve çeşitlenen dinamik süreç Kırgızistan’da din-devlet ilişkilerine de yansımaktadır. Diğer Orta Asya Cumhuriyetlerinden farklı olarak Kırgızistan’da devlet daha ziyade “pasif laiklik” anlayışını sürdürmeye yönelmektedir. Bu çalışmada öncelikle “sekülerlik” ve “laiklik” kavramları üzerindeki tartışmalar analiz edilecek; daha sonra günümüz devletlerinin din-devlet ilişkileri değerlendirilerek, laik devletlerin uyguladığı laiklik anlayışları ele alınacaktır. Ardından post-Sovyet Orta Asya Cumhuriyetlerinin siyasal rejimleri laiklik bağlamında incelenecek ve Kırgızistan’ın dini alandaki farklılıkları vurgulanacaktır. Son olarak Kırgızistan’da din-devlet ilişkileri analiz edilecek ve bu bağlamda Kırgızistan’daki laiklik tartışmaları değerlendirilecektir.