Kırsal Mahalle Uygulamasının Su ve Kanalizasyon İdarelerinin Hizmet Sunumuna Etkisi ve Analizi: Mersin Örneği

Abstract

Türkiye’de 2014 yılında yapılan mahalli genel seçimler ile büyükşehir belediyelerinin hizmet alanı il mülki sınırı haline getirilmiştir. Bu kentlerde 2560 sayılı Kanun ile hizmet sunmakta olan Su ve Kanalizasyon İdareleri de söz konusu mülki sınırlarda içme ve kullanma suyu temin etme, kullanılmış suları arıtma ve yağmur suyunun uzaklaştırılması görevlerini ifa etmeye başlamıştır. Köylerin ve belde belediyelerinin mahalleye dönüştürülmesi ile birlikte kırsal alanda yaşayan vatandaşlara 6360 sayılı Kanun ile birtakım yerel vergi ve ücretlerden muafiyet ve istisnalar tanınmış, başlangıçta beş yıl sürmesi planlanan bu haklar 2022 yılı sonuna dek uzatılmıştır. Kırsal yaşamın gereklerine uygun olarak söz konusu vatandaşların desteklenmesi adına bu süreli hakların süresiz hale getirilmesi için 5216 sayılı Kanun’a Ek Madde 3 eklenerek “Kırsal Mahalle” uygulamasına geçilmiş, söz konusu uyum için de 6360 sayılı Kanun’un tanıdığı hakların nihai tarihi 2025 yılı sonu olarak belirlenmiştir. Ancak söz konusu uygulamaların tanıdığı ayrıcalıkların sadece yerleşim yeri özelinde tanınması sebebiyle bu kırsal alanlara yılın belirli kısımlarında gelen ve kırsal olmayan nüfusun da bu haklardan istifade ettikleri görülmektedir. Nitekim 2014 yılı ile birlikte Su ve Kanalizasyon İdarelerinin bütçeleri ve mali durumları incelendiğinde kırsal alanda hizmet sunmanın oldukça maliyetli olduğu ve anılan hak ve muafiyetlerin söz konusu idarelerin mali durumunu ve hizmet kalitesini önemli ölçüde etkilediği görülmüştür. Öte yandan bu haklardan kırsal muhitlere sınırlı zamanda yayla veya yazlık gibi saiklerle yerleşen geçici kentli nüfusun da istifade etmesi sebebiyle anılan mali zararın derinleştiği, su kaynaklarının kullanımında oluşan yoğun talep nedeniyle kırsal yaşamın zarar gördüğü ve oluşan talebin giderilmesi halinde yapılan yatırımın yılın önemli bir kısmında atıl kaldığı anlaşılmıştır. Çalışma kapsamında Mersin İlinde bulunan Silifke, Erdemli ve Toroslar ilçesi kırsalında bulunan mahallelere yayla saikiyle sadece yaz aylarında yerleşen nüfus incelenmiştir. Toplam 27 mahalle muhtarı ile 7 Su ve Kanalizasyon İdaresi bürokratı ile yapılan görüşme neticesinde elde edilen hususlara yer verilerek uygulamanın iyileştirilmesine yönelik önerilerde bulunulmuştur.