Kırşehir İlinde Köy Adlarının Coğrafi Açıdan Değerlendirilmesi

Abstract

Dünyadaki tüm topluluklar kendilerini yoğuran kültür ikliminden çevreye bakar ve o çevreyi anlamlandırır. Topluluklar ve/veya milletler, kendilerini özgün yapan kültür ikliminin referansları ile düşünür, yaşar ve geleceği tasarlar. Milletler bu kültür iklimi içerisinde yaşadıkları coğrafyayı değerlendirirler. Fiziki coğrafyayı, çeşitli biçimlerde beşeri coğrafyaya dönüştürürler. Bu işi, doğayı dönüştürerek yaptıkları gibi doğayı adlandırarak da yapmaktadırlar. Dünyadaki yeri çok geniş olan kadim Türk kültürü de yaşadığı arazileri adlandırarak yurt kılmıştır. Bin yıldan fazladır Anadolu'yu yurt edinen Türkler burayı büyük oranda öz kültürlerinin etkisiyle kendi sözcükleriyle adlandırmışlardır. Bu araştırma Kırşehir ilinde yer alan köylerin adlandırılmasında hangi faktörlerin esin kaynağı olduğunu ortaya koymayı amaçlamaktadır. Kırşehir'de köy adlarının tespitine yönelik olarak bölgenin tarihi geçmişi ve dil özellikleri açısından araştırmanın sonuçlanmasına katkı sunabilecek ilgili literatürün değerlendirilmesinin yanında, saha gezileri gerçekleştirilmiş ve gözlemler yapılarak ayrıca yöre sakinlerinden de bilgi edinilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmaların sonucunda bulgular coğrafya disiplinin gözüyle değerlendirilerek kategorize edilmiş ve köy adları beş ayrı sınıfa bölünmüştür. Nitekim Kırşehir ilinde yer alan toplam 255 köy adının %25'inin doğal coğrafya, %64'ünün ise beşeri coğrafya özellikleriyle ilgili olduğu ortaya çıkmıştır. Doğal coğrafya özellikleri içerisinde hidrografyanın, beşeri coğrafya içerisinde ise boy, aşiret, cemaat ve önemli şahıslara ait isimlerin köy adlarının kaynağı olduğu görülmüştür.

Ordu İlindeki Mahalle Adlarının Doğal ve Kültürel Peyzaj Ögeleri Bağlamında İncelenmesi

“…Mahalle sayılarının ilçelere göre dağılımı Ordu ilindeki mahalle adlarının doğal ve kültürel peyzaj ögeleri bağlamında değerlendirilmesi amacıyla, ildeki tüm mahallelerin listesine İçişleri Bakanlığı'nın çevrimiçi olarak yayınladığı "Türkiye Mülki İdare Bölümleri Envanteri" üzerinden ulaşılmıştır (URL 1). Ardından mahalle adları, literatürdeki benzer çalışmalarda yapılan yer adı sınıflandırmalarından yola çıkılarak 3 sınıfa ayrılmıştır (Koca ve Yazıcı, 2011;Aliağaoğlu, 2013;Aliağaoğlu ve Uğur, 2018;Tekin ve Cantürk, 2019;Ekşi ve Türk, 2020;Özüpekçe ve Gümüş, 2020;Türkan, 2020). Bunlar; "doğal peyzaj ögesi içeren mahalle adları", "kültürel peyzaj ögesi içeren mahalle adları" ve "hem doğal hem kültürel peyzaj ögesi içeren mahalle adları" sınıflarıdır (Görsel 3).…”

“…Yer adlarının sınıflandırılması konusunda farklı yerleşim birimleri özelinde çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Cadde ve sokak adları (Aliağaoğlu ve Yiğit, 2013;Aliağaoğlu ve Uğur, 2018;Ekşi ve Türk, 2020), mahalle adları (Aliağaoğlu, 2013), köy adları (Özüpekçe ve Gümüş, 2020;Türkan, 2020) ve yayla oba adları (Tekin ve Cantürk, 2019) bu yerleşim birimlerine örnek olarak verilebilir. Peyzaj mimarlığı alanında ise yer adlarını inceleyen iki önemli çalışmaya rastlanmıştır.…”

Geographical Evaluation of Sub-Village Names in the Village Administrative Areas: The Case of Kırşehir Province

“…Bu bakımdan coğrafya disiplininin toponimi alanına köy yönetsel alanındaki köy bağlılarını merkeze alarak katkı sunmak üzere hazırlanan bu çalışmanın kapsamını Kırşehir ili köy bağlıları oluşturmaktadır. Çalışmanın yazarı tarafından hazırlanan bir başka çalışmada (Türkan, 2020) Kırşehir ili köylerinin yönetsel alanlarına adını veren yerleşmelerle ilgili çalışma yapıldığından bu araştırmada köy yönetsel alanlarında yer alan, köy merkezi dışındaki kırsal yerleşmeler değerlendirilmiştir. Çalışmayla Türkiye'de toponimi literatürüne Kırşehir ili üzerinden bu anlamda katkı yaparak köy bağlılarının adlandırılmasında hangi saiklerin rolü olduğunun ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır.…”

Geographical evaluation of rural settlement names: The case of Bayramören (Çankırı) district

“…Examining the names of places and makes a classification according to the results it obtained. Geography discipline determines the natural or human factors that affect naming and consequently makes a classification of them (Çildam, 2019;Emiroğlu, 1984;Erinç, 1989;Güney, 1996;İbret, 2003;Koca & Yazıcı, 2011;Koday, 2000;Sarı, 2007;Topal & İbret, 2020;Tunçel, 2000;Türkan, 2020;Yaşar & Yaşar, 2010).…”

“…Coğrafya disiplinin toponimlerle ilgili ürettiği çalışmalar mekânın ve insanın daha iyi anlaşılmasını sağlamaktadır. Coğrafya bilimi, toponimlerin kaynağına erişirken saha araştırmaları da gerçekleştirerek çok yönlü sorular yöneltir ve elde ettiği çıktıları tasnif ederek analizini yapar (Çildam, 2019;Emiroğlu, 1984;Erinç, 1989;Güney, 1996;İbret, 2003;Koca & Yazıcı, 2011;Koday, 2000;Sarı, 2007;Topal & İbret, 2020;Tunçel, 2000;Türkan, 2020;Yaşar & Yaşar, 2010). Yapılan tasniflerin önemli bir kısmı benzerlik ortaya çıkarsa da bu konuda disiplin içerisinde bir ittifak yoktur.…”