Kirşehi̇r Müzesi̇ Envanteri̇nde Bulunan Yüzükleri̇n Arkeogemoloji̇k Ve Jeoarkeoloji̇k İncelemesi̇

Abstract

Özİnsanlık tarihinde görülen en yaygın takılardan olan yüzükler, tarih boyunca çeşitli duyguları temsil eden objeler olarak kullanılmışlardır. Hammaddesinin elde ediliş ve işleniş biçimine göre farklı özellikler gösteren yüzüklerin, bilinen en eski kullanım tarihi M.Ö. 3. binyıldır. Anadolu'da görülen en eski yüzükler ise Hititler'e (M.Ö. 1600-1200) kadar gitmektedir. Kırşehir Müzesinde M.S. 1. Bin Yıl, Ortaçağ, Roma ve Bizans dönemine ait olarak sınıflandırılmış olan 125 adet yüzük yer almaktadır. Eserlerin büyük bir kısmı bronz alaşımdan üretilmiş olup, 2 eser gümüşten (Bizans), 2 eser bakırdan (Ortaçağ) ve 1 eser camdan (Roma) yapılmıştır. Eserler metal kaşlı, taş kaşlı ve kaşsız olarak sınıflandırılmış olup kaşlı eserlerde geometrik, bitki ve hayvan motiflerinin kullanıldığı gözlenmektedir. Taşlı eserlerde oval ve yuvarlak formda işlenmiş kuvars grubu süs taşlarından olan karnelyan, dumanlı kuvars, ametist ve yeşil renkli krizopraslar kullanılmıştır.Anahtar kelimeler: Yüzük, Bronz, Kuvars, Jeoarkeoloji, Arkeokuyumculuk. AbstractRings, one of the most common accessories throughout human history, have been used as objects representing various emotions. The oldest known usage of rings, featuring several different properties based on the method of extraction and processing of its raw materials, was in the 3rd millennia BC. Meanwhile, oldest rings found in Anatolia dates back to the era of the Hittites (1600-1200 BC). There are 125 rings classified as belonging to the 1st millennia, Medieval Age, Roman and Byzantine eras at Kırşehir Museum. Majority of the items were made of bronze alloy, while 2 have been produced using silver (Byzantium), 2 of copper (medieval times) and 1 of glass (Roman). The artifacts classified as metal girdled, stone girdled and non-girdled, and the girdled ones feature geometric, plant and animal motifs. Carnelian, cairngorm, amethyst and green krisopras, which are quartz ornamental stones processed in oval and spherical forms, have been used in stoned pieces.Keywords: Ring, Bronze, Quartz, Archaeology, Archaeogemology. GİRİŞKırşehir Müzesi envanterinde bulunan farklı dönemlere ait 125 yüzüğün, 120 tanesi bronz alaşımdan yapılmıştır. Bakır, Kalkolitik Çağ (Bakırtaş Çağı) süresince alet yapımında sık kullanılmasına rağmen yumuşak bir metal olduğu için çok işlevsel değildir. MÖ 4000'li yılların sonlarında bakır arsen bileşimi olan arsen bronzu keşfedilmiştir. MÖ 3000 başlarında ise yüzde on kalayla alaşımı olan gerçek bronzun (tunç) keşfi ile metalürji önemli bir aşamaya gelmiştir. Zira tunç, bakıra göre daha serttir ve iyi bir döküm yapılabildiği için alet ve silah yapımına daha uygundur (Türe, 2011: 33).Tuncun keşfi MÖ 4. bin yılın sonlarında devrim niteliğinde gelişmelere yol açmasına karşın alaşımı oluşturan bakır ve kalayın az bulunur oluşu ve uzak yerlerden temini sonucu tunç hep pahalı bir metal olarak kalmıştır. Anadolu'da varlık gösteren uygarlıklar için kalay önemli bir ticari meta özelliği göstermiş ve M.Ö. 3. Binyıldan itibaren başlayan kalay ticareti ve kalayın çok uzak coğrafy...