Kompulsif Satın Alma Davranışının Y ve Z Kuşaklarında Cinsiyetler Arası Analizi

Abstract

Ekonomik ve sosyal hayattaki değişimler, bireylerin davranış biçimlerinde önemli ve kalıcı değişimler meydana getirmektedir. Yoğun dijitalleşmenin ve buna bağlı olarak kitlesel tüketimin yaşandığı çağımızda tüketim tercihleri de hızla değişmektedir. Bireyler faydacı tüketimin yanı sıra günümüzde birçok motivasyona bağlı olarak da tüketim yapmaktadır. Hatta anormal tüketim davranışlarına rastlanabilmektedir. Bu davranışlardan biri de çalışmanın konusunu oluşturan kompulsif tüketim davranışıdır. Kompulsif satın alma bireyin, aile, çevre veya içsel birçok faktörden oluşan kaygıyı, olumsuz duyguları ve düşünceleri bastırmak veya azaltmak için yaptığı, kronik olarak kendini tekrarlayan, dürtüsel bir satın alma davranışıdır. Bireyler için genellikle önemli olan ürün edinimi değil bu edinme süreci boyunca yaşadığı haz duygusudur. Literatürdeki genel kabul kompulsif satın alma davranışının çeşitli nedenlerden dolayı erkeklere göre kadınlarda çok yoğun görüldüğü yönündedir. Ancak bununla birlikte günümüzde erkeklerde de daha sık görülmeye başlandığı yönünde tartışmalar yaşanmaktadır. Buradan hareketle çalışmanın amacı, kompulsif satın alma davranışının Y ve Z kuşaklarındaki cinsiyetler arası farkının araştırılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda 222 kişiden çevrimiçi anket yoluyla toplanan veriler fark testine tabi tutulmuştur. Analizlerden elde edilen sonuçlara göre Y kuşağında, genel görüş ile paralel olarak, kadınlar daha fazla kompulsif satın alma davranışında bulunmaktadır. Ancak Z kuşağında bu farklılık ortadan kalkmaktadır.

Cinsiyetler arası itkisel (dürtüsel) satın almanın farklılıkları üzerine nitel bir analiz: Moda sektörü temelinde bir değerlendirme

“…İtkisel satın alma ve tüketici davranışları ekseninde alan yazındaki çalışmalar değerlendirildiğinde, 1980'li yılların sonunda bu konuyla ilgili çok daha net ve kesin bir bakış açısıyla araştırma ve tartışmaların yapılmaya başlandığı söylenebilir (Yiğit & Yiğit, 2020). Rook (1987) mevcut konuya yönelik değerlendirmesinde dürtüsel satın almanın bir dizi özellik sergileyen bir kavram olduğunu ifade etmiştir.…”

Yetişkin Bireylerde Dürtüsellik, Nomofobi ve Kompulsif Çevrimiçi Satın Almanın İncelenmesi (Impulsivity, Nomophobia and Compulsive Online Buying in Adults)

“…Literatürde araştırma sonucundan farklı olarak üniversite öğrencilerinde cinsiyete göre kompulsif çevrimiçi satın almanın fark göstermediği çalışmalar(Arslan, 2015;Civek ve Ulusoy, 2020; Demir ve Cetin, 2021) ve erkeklerde daha yaygın olduğunu gösteren çalışmalar vardır(Tabak ve Kahraman, 2022).Manchiraju vd., (2017) ise erkeklerin kompulsif tüketime daha yatkın olduğu bulgusuna ulaşmıştır. Bir başka çalışmada ise Y kuşağındaki kadınların daha yüksek kompulsif bulunmuş, Z kuşağının cinsiyete göre anlamlı bir fark görülmemiştir (Yiğit ve Yiğit, 2020)…”