Korunan alanların zamansal ve ekolojik değişiminin parçalılık analizi yardımıyla izlenmesi: Karagöl-Sahara Milli Parkı örneği

Abstract

Korunan alanlar yeryüzündeki biyolojik çeşitliliğin korunmasında en etkin mekanizmalardan biridir. Korunan alanların sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi, barındırdığı habitat tipleri ve ekolojik yapının devamlılığının sağlanması için alanda geçmişten günümüze yaşanan değişimin sistematik bir şekilde izlenip değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu çalışma, Karagöl-Sahara Milli Parkı'ndaki habitat yapısının zamansal ve ekolojik bakımdan ne ölçüde değiştiğini ölçmek ve değişimin ne yönde ilerlediğini ortaya koymak amacıyla parça, sınıf ve tüm alan düzeyinde parçalılık analizi ve fragmantasyon indeksleri yardımıyla gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla, veri kaynağı olarak 1971 ve 1984 yıllarına ait memleket paftaları, 1984 ve 2015 yıllarına ait meşcere haritaları ve 2015 yılına ait dijital renkli kızıl ötesi hava fotoğraflarından yararlanılmıştır. Sahadaki ekolojik yapının 45 yıllık değişimi çekirdek alan (MCA), parça yoğunluğu (PD), ortalama parça büyüklüğü (MPS), ortalama şekil indisi (MSI), ortalama en yakın komşuluk mesafesi (MNN) ve karışım-dizilim (IJI) indisleri kullanılarak CBS ortamında analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre toplam orman alanlarının (verimli+bozuk) 1971'den 1984 yılına kadar %3 oranında düşüş gösterdiği, 1984 yılından 2015 yılına kadar bu düşüşün % 12 oranında devam ettiği görülmüştür. Orman alanlarındaki bu habitat kaybının doğal afetler sonucunda orman içi açıklıklara dönüştüğü, OT alanlarındaki son 45 yılda meydana gelen % 40 artış ile açıklanabilir. Diğer taraftan 1984 yılında sırasıyla 30 ve 221 ha genişliğinde olan iskân ve ziraat alanları, çoğunlukla bozuk ve verimli ormana dönüşerek 2015 yılında 20 ve 158 ha'a inmiştir. İskân ve ziraat alanlarındaki bu gerileme, 1980'li yıllarda hızlanmaya başlayan kırdan kente göç sonucu özellikle genç nüfusun tarım arazilerini terk etmesiyle ilişkilendirilmiştir. Kullanılan indis sonuçları en fazla fragmantasyona uğrayan sınıfın bozuk orman sahaları olduğu, bunu ziraat sahalarının izlediğini göstermektedir. MCA/MSI oran sonuçları ziraat alanlarındaki kenar parçalanmasının ortalama çekirdek alan büyüklüğüne en fazla etki eden sınıf olduğunu göstermiştir. Fragmantasyonun artması ormancılık sektörü açısından olumsuz olarak değerlendirilebileceği gibi, bölgede kenar etkisine ihtiyaç duyan bazı yaban hayatı türleri için fırsat olarak da değerlendirilmelidir. Sonuç olarak habitat parçalanmasının farkındalığı uzun yıllar aldığından, bölgedeki her habitat türüne has ağaç, bitki, memeli, kuş ve sürüngenlerden oluşan gösterge türler belirlenmeli ve habitat kayıpları etkin bir korunan alan yönetimi için bu türler yardımıyla da izlenmelidir.

Temporal/Spatial Change in Landscape Structure Evaluation with Metric Analysis: Çanakkale City Center

“…İlgili arazi kullanım sınıfına ait toplam kenar uzunluğunun toplam alana bölünmesiyle elde edilir. Bölünmenin başlangıç aşamalarında toplam alana göre kenar miktarının artması beklenir [2], [23].…”

“…Yaşam alanı hassasiyeti farklı olan türler üzerinde yapılacak çalışmalarda ortalama öz alanların hesaplanması önemlidir. Örneğin; MCA, orman alanlarında azalması yaban hayatının alanının azaldığını göstermektedir [2], [5], [12].…”

“…İnsan nüfusunun belli alanlarda yoğunlaşarak yapısal alanların arttırması, yapılı alanların kent çeperlerine kadar yayılması, yeşil alanların yapısal alanlara dönüşmesine yol açar. Bu büyüme faktörü kent dışına doğru yayılırken, aynı zamanda yeni yerleşim alanları ve ulaşım ağları oluşturarak yeni leke ve koridor parçalarını meydana getirir veya lekelerin başka bir sınıf lekesine dönüşmesine neden olur [1], [2], [3], [4]. Doğal veya yarı doğal alanlarda genellikle antropojen etkili arazi kullanımlarının mekânsal olarak düzenlenmesi leke-matris-koridor bileşenlerinin meydana getirdiği peyzaj desenlerini oluşturur.…”

Beyşehi̇r Gölü Ve Kizildağ Mi̇lli̇ Parki Sinir Deği̇şi̇kli̇ği̇ni̇n Arazi̇ Örtüsü Ve Arazi̇ Kullanimi Açisindan Anali̇zi̇

“…One of these, remote sensing, is a proven technology that is effective for mapping and characterizing cultural and natural resources (Campbell and Wynne, 2011;Çoban, Koç, and Eker, 2010;Kennedy et al, 2012;Şenol, 2019;Welch, Madden, and Jordan, 2002). This technology allows the monitoring and measurement of the biophysical properties of the landscape and the monitoring of land cover and land use changes over time (Ünlü, 1997;Wang and Moskovits, 2001;Yavuz and Vatandaşlar, 2018). However, remote sensing technology is currently being used in many monitoring applications other than change-based methods such as habitat fragmentation and attachment, studies focusing on individual species (Gottschalk, Huettmann, and Ehlers, 2005), and landscape permeability (Ohse et al, 2009;Theobald et al, 2012;Willis, 2015).…”

Analysing Temporal and Spatial Changes in Land Cover: the Case of Drahna Forest Subdistrict Directorate

“…Durkaya, Varol & Durkaya (2016 revealed changes in carbon stock capacities and land use within 4 planning periods of 1968, 1985, 2001, and 2011 at Arıt FSD. Özdemir and Özkan (2003), Sivrikaya et al (2007), Kadıoğulları, Keleş, Başkent & Günlü (2008), Keleş, Sivrikaya, Çakir, Başkent, & Köse (2008), Günlü, Kadıoğulları, Keleş & Başkent (2009), Karahalil, Kadiogullari, Başkent & Köse (2009), Terzioğlu et al, (2010), Turan and Günlü (2010), Kadıoğulları (2012), Karaköse, Terzioğlu, Başkent & Karahalil (2013), Kanja and Karahalil (2015), Yavuz and Vatandaşlar (2018) all conducted studies on temporal and spatial changes.…”