Kształcenie nauczycieli geografii w Polsce w latach 2000–2022. Przyczyny i skutki kryzysu, propozycje rozwiązań

Abstract

Przedmiotem badań jest kształcenie kandydatów do zawodu nauczyciela geografii w Polsce. Główną przesłanką ich podjęcia były obserwowane zagrożenia jakości edukacji geograficznej w kontekście zmniejszającej się liczby kształconych nauczycieli geografii na uniwersytetach, obserwowanej niskiej jakości przygotowania nauczycieli w formie studiów podyplomowych, organizowanych przez instytucje pozauniwersyteckie, systematycznego zmniejszania liczby etatów dydaktyków geografii oraz likwidacji jednostek zajmujących się prowadzeniem badań i kształceniem przyszłych nauczycieli na uczelniach. Celem badań było nie tylko szczegółowe – ilościowe i jakościowe – zdiagnozowanie wymienionych problemów, ale przede wszystkim rozpoznanie przyczyn i skutków zauważonych tendencji zmian oraz zaproponowanie skutecznych rozwiązań i sposobów naprawy. Do zebrania informacji posłużono się metodą ankietową, wywiadów pogłębionych oraz analizy dokumentów źródłowych. Badaniami objęto 11 ośrodków uniwersyteckich, które w latach 2000–2022 na studiach geograficznych prowadziły przygotowanie kandydatów do pracy w zawodzie nauczyciela. Wyniki pozwalają dostrzec głęboki ilościowy i jakościowy kryzys w kształceniu nauczycieli geografii oraz towarzyszące temu drastyczne zmiany kadry akademickiej przygotowanej do tego kształcenia. W końcowych rekomendacjach autorzy zaproponowali rozwiązania dostrzeżonych problemów.

Realny popyt na specjalistów z dyplomem studiów geograficznych w świetle analiz ofert pracy oraz wypowiedzi pracodawców i pracowników

“…Skutkiem tego jest przeciążenie obowiązkami innych pracowników, a niekiedy nawet nieformalne nakładanie na nich współodpowiedzialności za znalezienie pracownika. Zlecanie zbyt obszernej listy zadań powoduje, że pracownik nie jest w stanie ich wykonać, co obniża jego dobrostan psychiczny, wydajność, poziom zadowolenia i skłania do odejścia z pracy (Szkurłat i in., 2022;Piróg, 2022). Utrzymanie się tych wyzwań i trudności, a w konsekwencji niedoborów pracowników wykwalifikowanych to trendy zgodnie prognozowane zarówno przez badanych pracodawców, jak i pracowników z każdego obszaru językowego.…”