Kültürel Mi̇ras Alanlarinda Kentsel Dönüşümün Mekânsal Etki̇leri̇ Üzeri̇ne Coğrafi̇ Bi̇r Değerlendi̇rme: Bursa Tari̇hî Çarşi Ve Hanlar Bölgesi̇ Örneği̇

Abstract

Kentlerin kimlikleri tarihlerine güçlü bir şekilde bağlıdır. Köklü tarihe sahip kentler için tarihsel miras unsurları kentin dünü, bugünü ve geleceği arasındaki bağı kurma sürecindeki işlevleri nedeniyle son derece önem arz eder. Kentlerin tarihi ve kültürel bir kimliğe sahip olmaları ile ortaya çıkan tarihi çevreler, açık hava müzesi hüviyetine sahip bölgeler olarak bilinir. Bursa kentinin tarihi çekirdeği olarak adlandırılan yerde bulunan Tarihi Çarşı ve Hanlar Bölgesi, bu çalışmanın araştırma sahasını oluşturmaktadır. Bursa, 1960'lardan itibaren sanayileşmeye paralel olarak yoğun bir biçimde göçlerle karşı karşıya kalmıştır. Bu bağlamda 1980'lerle birlikte Tarihi Çarşı ve Hanlar Bölgesindeki tarihi doku, çok katlı apartman blokları tarafından çevrelenmiş; bu durum Hanlar Bölgesinin korunması için birtakım adımları da beraberinde getirmiştir. Günümüzde bu tarihi dokunun ön plana çıkartılması ve yaşatılması için bölgede kentsel dönüşüm uygulamaları yapılmaktadır. Bu çalışma, araştırma sahasındaki kentsel dönüşüm uygulamaları ile ortaya çıkan mekânsal değişimi ele almayı hedeflemektedir. Karma araştırma yöntemi ile yürütülen çalışmaya literatür taramaları, uydu görüntüleri, saha araştırmaları, katılımcı gözlem ve anket uygulamaları ile yön verilmeye çalışılmıştır. Elde edilen bulgulara göre Osmanlı Döneminde kırsal yerleşme dokusuna sahip olan bölgenin Cumhuriyet Dönemi ile yoğun bir biçimde planlama hareketleri yaşadığı ve fonksiyonel açıdan kentsel yerleşme hüviyetini kazandığı anlaşılmaktadır. 2020 yılından itibaren yaklaşık 40 adet yapının yıkılmasıyla tarihi çevrenin ön plana çıkartılması amaçlanmış ve bu durum araştırma sahasında birtakım sonuçlar doğurmuştur.