Kümelenme Potansiyelinin Belirlenmesi: TR32 Bölgesi İmalat Sektörlerinde Bir Uygulama

Abstract

Öz: Bölgesel kalkınma, belli bir coğrafi alanın gelişmişlik düzeyini arttıracak sosyo-ekonomik faaliyetlerin tamamını kapsamaktadır. Günümüz koşullarında ülkelerin zaman zaman karşı karşıya kaldıkları ekonomik daralma ve darboğazlardan korunmasının en önemli yolunun katma değerli ürünlerin içsel kaynaklara dayalı olarak üretilebilmesi olduğu söylenebilir. Bu yaklaşımdan doğan kümelenme kavramı tüm dünyada kabul görmüş, Türkiye'de son dönem kalkınma stratejileri içinde kendine önemli ölçüde yer bulmuştur. Bölgesel kalkınmanın en güçlü araçlarından biri olan kümelenme, aralarında dikey ve yatay ilişki ve işbirliği ağları bulunan işletmeler ile Kamu Kurumları, Ticaret ve Sanayi Odaları, Sivil Toplum Kuruluşları gibi destek kuruluşları ve Üniversiteler, Ar-Ge Merkezleri gibi eğitim ve araştırma kurumlarının sektör ve coğrafi konum bazında yoğunlaşması olarak tanımlanabilir. Bölge ekonomisine katkıda bulunması yanında sektörel gelişme ve işletme performansı açısından çok yönlü faydalar sağlayan kümelenme pek çok kaynaktan teşvik edilmektedir. Bu kapsamda dünyada ve ülkemizde yürütülmüş ve yürütülmekte olan birçok proje bulunmaktadır. Kümelenmenin geliştirilmesi için yürütülecek faaliyetlerin amacına ulaşabilmesi için öncelikle bölgedeki kümelenme potansiyeli yüksek sektörlerin doğru seçilmiş olması gerekir. Aydın, Denizli ve Muğla illerini kapsayan TR32 bölgesinde kümelenme faaliyetleri için uygun olabilecek sektörlerin belirlenmesi bu çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. İmalat sektörlerini esas alan çalışmada istihdam verileri kullanılarak uygulanan analizlerle öncelikle sektörel yoğunlaşmalar saptanmış, sonrasında sektörlerin rekabet gücü irdelenmiştir. Sektörel yoğunlaşmaların saptanmasında Location Quotient (Bölgesel Yoğunlaşma), rekabet gücü yüksek sektörlerin belirlenmesinde ise Shift Share (Değişim Payı) analizlerinden faydalanılmıştır. Belli bir dönem içinde bölgedeki sektörel yoğunlaşmalarda meydana gelen değişimin büyüklüğü ve yönü dikkate alınarak yapılan değerlendirme ile sektörlerin doğru konumlandırılabilmesi mümkün olmaktadır. Araştırma bulguları doğrultusunda TR32 bölgesi illerinde kümelenme faaliyetleri için uygun bulunan sektörler önerilmiştir.