Küresel Risk Yönetim İndeksi Değerlendirmesi: Gri Tabanlı TOPSİS Yöntemi Uygulaması

Abstract

Avrupa Komisyonu’nun iş birliği doğrultusunda oluşturulan Küresel Risk Yönetim İndeksi (INFORM), insani krizler ve afetlerle ilgili karar alma süreçlerini desteklemek üzere analitik bulgular geliştirerek ülkeler için afet yönetim döngüsü aşamalarında karar vermeye yardımcı olmaktadır. Ülkelerin afet yönetiminde başarılı olmasına destek olabilecek bu indeks, sınırlı sayıda çalışmada ele alınmış ve ampirik olarak yeterli düzeyde test edilmemiştir. Bu çalışma, INFORM metodolojisinin geliştirilmesi için zaman boyutunu dikkate alan bir Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi (ÇKKV) ile yeni bir sıralama oluşturmayı amaçlamaktadır. Çalışmada, 19 ülke değerlendirme kapsamına alınmıştır. Bu ülkelere ait veri seti, Avrupa Komisyonu’nun 2015-2023 yıllarında yayınladığı INFORM raporlarından elde edilmiştir. Çalışmada önerilen model ile 9 yıllık risk yönetim performansı analiz edilmiştir. Ayrıca zaman boyutunun değerlendirme aşamalarına dahil edilmesi sonucunda ülkelere ait yeni bir risk yönetim performansı sıralaması oluşturulmuştur. TOPSIS-G yaklaşımıyla elde edilen ülke sıralamalarıyla INFORM sıralamaları, Spearman ve Kendall Tau-b non-parametrik korelasyonları kullanılarak karşılaştırılmıştır. Sonuçlar iki sıralama arasında yüksek korelasyon olduğunu göstermektedir. Risk yönetim performansı sıralamasına göre çalışmada ele alınan ülkeler için afet yönetim aşamalarında iyileştirme yapması gereken alanlara dikkat çekilmiş ve önerilerde bulunulmuştur.