Kurumsal Kalite ve Doğrudan Yabancı Yatırımlar İlişkisi: Yeni Kırılgan Beşli Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama

Abstract

Kurumsal kalite, ülkelerin ekonomik ve sosyal göstergelerini etkileyen önemli faktörlerden biridir. Güçlü kurumların gerekliliği ve kurumsal kalitenin önemi, sürdürülebilir kalkınma hedeflerinde de vurgulanmıştır. Yeni Kırılgan Beşli ülkeleri, büyüme potansiyelleri ile yatırım açısından cazip görülen ülkelerdir. Ancak bazı yapısal problemleri, büyüme potansiyellerini sınırlandırmaktadır. Yabancı yatırımlara bağımlılık, bu ülkelerin temel problemlerinden biri olduğu için dolaylı yatırım yerine uzun vadeli bir yatırım türü olan doğrudan yabancı yatırımları artırmayı hedeflemeleri, kırılgan yapının azaltılmasını sağlayabilir. Bu çalışmada, kurumsal kalitenin iyileştirilmesinin doğrudan yabancı yatırımların artırılmasında etkili olup olmadığı sorusuna cevap aranmış ve Yeni Kırılgan Beşli ülkelerinde doğrudan yabancı yatırımlar ile kurumsal kalite arasındaki ilişki incelenmiştir. Kurumsal kaliteyi temsilen Dünya Bankası Yönetişim Endeksi verileri kullanılmıştır. 2002-2022 yılları arasındaki veriler kapsamında panel ARDL yöntemi uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre doğrudan yabancı yatırımlar ile kurumsal kalite arasında uzun dönemde anlamlı bir ilişki mevcuttur. Uzun dönemde düzenleyicilik kalitesi, hukukun üstünlüğü, ifade özgürlüğü ve hesap verebilirlik, siyasi istikrarın sağlanması ve şiddetin olmaması değişkenlerinin etkisi pozitiftir. Hükümet etkinliği ve yolsuzluğun kontrolü değişkenlerinin ise doğrudan yabancı yatırımları uzun dönemde negatif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Doğrudan yabancı yatırımların artması için Yeni Kırılgan Beşli ülkelerinin kurumsal kalitenin iyileştirilmesine daha fazla önem vermeleri gerektiği ifade edilebilir.