Kutsal Mekânın Dönüşümü: Göbekli Tepe Örneği

Abstract

Bu araştırma için nitel bir çalışma yöntemi takip edilerek, Göbekli Tepe etrafındaki yedi köyde (Örencik, Derman, Sarışeyh, Küçük İstanbul, Orta Ören, Seyrantepe, Göktepe) yaşayan yerli halk ile yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak görüşmeler yapılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formu, amaçlı örneklem yöntemiyle belirlenen 33 katılımcıya uygulanmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda, Göbekli Tepe’nin adının nesilden nesile devredildiği saptanmış olup kutsallık, ziyaret, ibadet yeri anlamında kullanıldığı tespit edilmiştir. Mekânın kullanım amacının inanç ve şifa olduğu tespit edilen en önemli bulgulardır. Göbekli Tepe’de kutsal mekân anlayışına uygun olarak “Kabir, Dilek Ağacı, Toprak, Sarnıç” sembollerinin kullanıldığı anlaşılmıştır. Mekânın kutsallığı nedeniyle birçok insanın Göbekli Tepe’ye ziyarete geldiği belirlenmiştir. Göbekli Tepe’nin keşfedilmesiyle birlikte mekânda birçok değişikliğin yapıldığı, değişikliklere bağlı olarak mekânın önceki sahiplerinin Göbekli Tepe’de yaptıkları dini ritüellerini gerçekleştirmelerinin sınırlandığı yapılan araştırmalar neticesinde belirlenmiştir. Bu durum önemli bir sorun oluşturmakta ve Göbekli Tepe’de ortak bir mekân tasarlanabilir mi? sorusunun tartışılmasını gerekli kılmaktadır.