Lâle Devri’ne Tarihi Kaynaklar ve Literatür Üzerinden Eleştirel Bir Bakış

Abstract

Bu çalışma, literatürde “Lâle Devri” olarak geçen dönemin büyük ölçüde Batılılaşma/gelişme, sefahat ve yozlaşma ekseninde ele alındığını tespit etmekte; bu tek boyutlu yaklaşımların sınırlarını tartışarak, dönemin çok boyutlu ve bütüncül bir perspektiften nasıl değerlendirilebileceğine dair bir analiz sunmayı amaçlamaktadır. Dönemin öne çıkan birincil kaynakları olan Nedim’in Divânı, Vehbi’nin Surnâmesi, Lady Mary Montagu'nun Türkiye Mektupları, Fındıklılı Süleyman Efendi’nin Mür'i't-tevârih'i, Çelebizâde İsmail Âsım Efendi'nin Tarihi ve Abdi’nin Tarihi, dönemin sosyal, kültürel ve siyasi konjonktürüne ilişkin zengin bilgiler sunmaktadır. Ayrıca Selim Karahasanoğlu’nun Osmanlı elitlerinin tüketim alışkanlıkları üzerine yaptığı arşiv çalışmaları, döneme dair yeni bakış açıları kazandırmaktadır. Çalışmada, dönemin çok yönlü ve karmaşık yapısı analiz edilerek kaynakların tarihi değerine dikkat çekilecektir. Bu kapsamda, tarih yazımının ve kaynakların teyit yanlılığına karşı dikkatli bir analiz süzgecinden geçirilmesi gerektiği ileri sürülmektedir. Aynı zamanda, bu çalışma, Lâle Devri’ni araştırmak isteyen yeni araştırmacılara dönemin öne çıkan birincil kaynaklarını tanıtarak ve bunların nasıl incelenmesi gerektiğine dair yöntem önerileri sunarak bir kılavuz niteliğinde olmayı da amaçlamaktadır.