Makroekonomik Değişkenler ile Enerji Piyasaları Arasındaki İlişkinin Keşfi: Türkiye Örneği

Abstract

Çalışmanın amacı, Türkiye enerji piyasasının makroekonomik değişkenler ile olan ilişkisini ampirik yöntemlerle keşfetmektir. Araştırmaya enerji piyasalarının temeli olan Türkiye Gün Öncesi Piyasası fiyatı tanımına sahip Piyasa Takas Fiyatı ve altı makroekonomik değişken dahil edilmiştir. Çalışmada 2011 yılı Aralık ayı başlangıçlı 2021 Mayıs ayı dahil olmak üzere aradaki tüm dönemi kapsayan aylık veriler kullanılmıştır. Araştırmada ekonometrik yöntemler olan Hacker ve Hatemi-J (2010) Bootstrap Nedensellik Testi ve Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif (ARDL) Model kullanılmıştır. ARDL modeline dahil edilen açıklayıcı değişkenler ile Piyasa Takas Fiyatı arasındaki nedenselliğin Hacker ve Hatemi-J (2010) Bootstrap Nedensellik Testi ile sınanması sonucu bütün açıklayıcı değişkenlerin Piyasa Takas Fiyatı’nın nedeni olduğu tespit edilmiştir. ARDL modeli sonuçlarına göre Türkiye elektrik tüketimi, yenilenebilir enerji kaynaklı üretim, nominal Dolar/TL kuru, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ağırlıklı fonlama maliyeti, Borsa İstanbul 100 endeksi ve doğal gaz fiyatlarından oluşan bağımsız değişken kümesinde yer alan bütün açıklayıcı değişkenlerin Piyasa Takas Fiyatı üzerinde kısa ve uzun dönem bazlı pozitif ve negatif etkilerinin var olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre Piyasa Takas Fiyatı’nın hareket yönünün analiz edilmesi süreçlerinde makroekonomik göstergeler de yakından takip edilmelidir. Enerji piyasaları paydaşlarının finansal piyasalarla olan yapısal ilişkilerinin göz önünde bulundurulması da Piyasa Takas Fiyatı’nın hareketlerinin incelenmesinde mutlak önem göstermektedir.