Mali Tablo Okuryazarlık Düzeyinin Banka Kredi Temsilcileri, SMMM’ler ve İşletme Yetkilileri Açısından İncelenmesi

Abstract

Mali tablo okuryazarlığı özellikle bilanço ve gelir tablosundaki bilgileri anlama, amaç doğrultusunda kullanma ve çıkan sonuçları yorumlama olarak ifade edilebilir. Mali tablo okuryazarlığı ile karıştırılan finansal okuryazarlık konusunda literatürde çok fazla sayıda çalışmaya rastlanmaktadır. Ancak aynı durum mali tablo okuryazarlığı için geçerli değildir. Salt mali tablo okuryazarlığı konusunun ele alındığı çalışmalar çok az, çalışmaların kapsamları ise geniş değildir. İster stratejik olsun isterse de olağan olsun çoğu kararlarda işletme yönetici-sahiplerinin, SMMM’lerin ve banka kredi yetkililerinin söz hakkı bulunmaktadır. Bu üç kesimin mali tablo okuryazarlık düzeylerini belirlemeye yönelik bir çalışmaya ise tarafımızca rastlanmamıştır. Bu açıdan literatürde bir eksikliğin/boşluğun olduğunu söylemek mümkündür. Dolayısıyla bu çalışmanın literatüre katkı sağlayacağı ve mali tablo okuryazarlık konusuna akademik çevrenin ilgisini artıracağı düşünülmektedir. Araştırmanın amacı, mali tablo okuryazarlığının önemini, finansal okuryazarlıktan farklılığını vurgulamak ve bilgi kullanıcılarının (işletme yönetici-sahipleri, SMMM’ler ve banka kredi temsilcileri) mali tablo okuryazarlık düzeylerini belirlemektir. Bu amaca ulaşmak için 2022 yılı Temmuz ayında, Sivas’ta, bu üç kesimden oluşan 378 kişiye anket uygulanmıştır. Anket formunda bilanço ve gelir tablosundaki bilgilerin anlamları; hesaplar arasındaki ilişkilerin neyi ifade ettiği; çıkan sonuçların işletmeyi ne yönde etkileyeceği vb. konularla ilgili ifadelere yer verilmiştir. Anketin Cronbach Alpha katsayısı 0,885 olarak hesaplanmıştır. Elde edilen verilerin analizi için SPSS 25 paket programı kullanılmıştır. Katılımcıların her bir ifade için belirttikleri görüşlerin standart sapması (ss) ve aritmetik ortalaması (x̄) hesaplanmış; görüşlerin teoriye uygunluk/uygunsuzluk düzeyleri belirlenmiş ve sonuçlar yorumlanmıştır. Son olarak katılımcıların mali tablo okuryazarlık düzeylerinin puan cinsinden belirlenmesi amacıyla çalışmada bir puan skalası geliştirilmiştir. Araştırmanın sonucunda, aldıkları puan değerlerine göre mali tablo okuryazarlık düzeyinin banka kredi temsilcilerinde yüksek, SMMM’lerde orta ve işletme yönetici-sahiplerinde ise çok düşük olduğu görülmüştür. SMMM ve banka kredi temsilcilerinin ifadelere ait görüşlerinin işletme yönetici-sahiplerine kıyasla teoriye daha uygun olduğu saptanmıştır. İşletme yönetici-sahiplerinin mali tablolara yansımayan bilgilere de sahip olmaları onların mali tabloları önemsemelerini ve bu tabloları anlama gayreti göstermelerini olumsuz etkilediği değerlendirilmiştir.