Mantarda Şişe Kültürü Teknolojisi ve Türkiye’de Yapılan Çalışmalar

Abstract

Türkiye’de mantar yetiştiriciliğinin önemli bir kısmını Agaricus bisporus kültür mantarı oluşturmaktadır. Son zamanlarda kayın mantarı (Pleurotus spp.), Shiitake mantarı (Lentinula edodes) ve Reishi mantarı (Ganoderma lucidum) gibi egzotik ve tıbbi mantarların yetiştiriciliğine olan ilgi artmaktadır. Türkiye’de egzotik ve tıbbi mantarların yetiştiriciliğinde yaygın olarak plastik torba sistemi kullanılmaktadır. Şişe kültürü, otoklav ısısına dayanıklı, polipropilen benzeri materyallerden yapılmış şişelerde yapılan bir yetiştirme tekniğidir. Mantar yetiştiriciliğinde kullanılan substrat bu şişelere doldurulmakta ve sterilize edilmektedir. Tohumluk misel ekimi yapıldıktan sonra mantar oluşumu bu şişelerde sağlanmaktadır. Türkiye’de şişe kültüründe yetiştiricilik özel sektör bazında henüz yapılmamaktadır. Çin, Japonya ve Güney Kore gibi Uzakdoğu ülkelerinde ise şişe kültüründe yetiştiricilik yaygın olarak yapılmaktadır. Son zamanlarda, Bazı Avrupa Birliği ülkelerinde ve ABD’de de şişe kültüründe yetiştiricilik yapılmaya başlanmıştır. Bu sistemle Pleurotus mantarı türleri (Pleurotus eryngii, Pleurotus ostreatus vb.) Hypsizygus tessulatus, Reishi (Ganoderma lucidum), Maitake mantarı (Grifolia frondosa), Enoki mantarı (Flammulina velutipes) ve Aslan yelesi (Hericium erinaceus) gibi birçok mantar yetiştiriciliği yapılabilmektedir. Şişe kültürü mekanize sistem olup, daha az işçilik gerektirir. Sıvı misel kullanımına olanak verdiğinden, daha hızlı bir misel sarımı gerçekleşir. Şişelerin boşaltılması ve temizlenmesinde de mekanize sistemler kullanılmaktadır. Güney Kore’de bulunan Gyeongsangbuk-Do Tarımsal Araştırma ve Yayım Hizmetleri ile yapılan işbirliği anlaşması çerçevesinde, şişe kültüründe mantar yetiştiriciliği Güney Kore’de incelenmiş ve şişe kültürü teknolojisi ülkemize transfer edilmiştir. Şişe kültürünün kullanımının yaygınlaşmasıyla Türkiye’de egzotik ve tıbbi mantarların endüstriyel üretiminin çok hızlı bir şekilde gelişeceğini düşünmekteyiz.